تهیه دستورالعمل جوشکاری (WPS) و تایید آن (PQR) و تایید صلاحیت جوشکاران (WPQ) از مهم ترین فعالیت های یک پروژه جوشکاری است که بر اساس کدها و استانداردهایی چون ASME SEC IX (9) ، AWS D1.1 و API 1104 انجام می گیرد. اگر زمان زیادی از آخرین WPS ای که نوشته اید گذشته است و نیاز به مرور نحوه ی تدوین WPS دارید، یا اگر می خواهید راهنمای کاملی برای تهیه WPS و PQR در اختیار داشته باشید، همچنین اگر مبتدی هستید و می خواهید بدون پرداخت هزینه های زیاد، روش تهیه WPS و PQR، آزمون های ارزیابی و تایید جوش، تایید صلاحیت جوشکار را یاد بگیرید و در کنار آن، ده ها نکته و مطلب کاربردی در زمینه فرایندها، تکنیک و روش کار جوشکاری را بلد شوید، با وب سایت عصر مواد در آموزش گام به گام و نکته به نکته تهیه دستورالعمل جوشکاری (WPS) و تایید آن (PQR) همراه ما باشید. این آموزش به صورت پرسش و پاسخ تدوین شده است و در خلال مطالب نوشتاری، از عکس، اینفوگرافیک، فایل صوتی و ویدئو برای آموزش بهتر هم کمک گرفته می شود. با توجه به اینکه متن این آموزش به فاصله کوتاهی پس از تولید محتوا، عرضه می شود، برنامه ریزی ما بر این است که مثل سریال های نمایش خانگی، هر هفته یک قسمت از این مجموعه ی چند قسمتی در وب سایت عصر مواد منتشر و تقدیم صنعت گران، دانشجویان و کارشناسان رشته های فنی شود. شما می توانید عصر مواد و محتوای آن را از نسخه اندرویدی و شبکه های اجتماعی آن هم دنبال کنید. پرسش های خود را هم می توانید از پایین همین صفحه در قسمت ثبت دیدگاه ارسال کنید، در اسرع وقت پاسخ داده خواهد شد. برای اطلاع از سایر آموزش های گام به گام در وب سایت عصر مواد اینجا کلیک کنید. قسمت قبلی این مطلب را هم از اینجا بخوانید.
سوال ۲۲ – جوشکاری قوس تو پودری (FCAW) چیست؟
در مقایسه با جوشکاری MIG/MAG یا GMAW، اگر به جای الکترود تمام فلزی از یک الکترود لوله ای (Tubular) که داخل آن از پودر پر شده است استفاده کنیم، از یک روشی برای جوشکاری استفاده کرده ایم که به آن جوشکاری قوس تو پودری (Flux Cored Arc Welding) یا به اختصار FCAW می گویند. با توجه به مشخصات الکترود مورد استفاده در این روش می توان جوشکاری را با گاز محافظ یا بدون آن انجام داد. در واقع، برخی الکترودهای مورد استفاده در این فرایند طوری طراحی و ساخته شده اند که گاز تولید شده ناشی از سوختن فلاکس آن می تواند عمل حفاظت از مذاب را انجام دهد تا نیاز به یک گاز محافظ خارجی نباشد. در فرایند FCAW قوس الکتریکی بین الکترود لوله ای و قطعه کار برقرار می شود.
ویدیویی از فرایند FCAW را از عصر مواد تماشا کنید.
سوال ۲۳ – جوشکاری قوس زیر پودری (SAW) چیست؟
در مقایسه با جوشکاری های SMAW و FCAW، اگر محافظت از حوضچه مذاب را به جای الکترود روکش دار و الکترود تو پودری با فلاکس پودری استفاده کنیم، به طوری که قوس جوشکاری و مذاب حاصل زیر لایه ضخیم و ریز دانه این پودر پنهان شود، از یک روشی برای جوشکاری استفاده کرده ایم که به آن جوشکاری قوس زیر پودری (Submerged Arc Welding) می گویند. در این روش مثل فرایند GMAW یا MIG/MAG از یک الکترود فلزی لخت یا بدون روکش برای برقراری قوس الکتریکی و همچنین به عنوان ماده مصرفی ذوب شونده و پر کننده استفاده می کنیم.
ویدیویی از فرایند زیر پودری را از عصر مواد تماشا کنید.
سوال ۲۴ – جوشکاری قوس پلاسما (PAW) چیست؟
در مقایسه با جوشکاری TIG یا GTAW ، اگر از یک ستون قوس پایدارتر، متمرکزتر و با چگالی انرژی بسیار بالاتری برای جوشکاری استفاده کنیم، از روشی به نام جوشکاری قوس پلاسما (Plasma Arc Welding) یا به اختصار PAW استفاده کرده ایم. واژه پلاسما به مفهوم گاز یونیزه شده است. در فرایند PAW، قوس پلاسما از یونیزه شدن یک گاز بی اثر (معمولاً آرگون، مخلوط آرگون و هلیوم و یا مخلوط آرگون و نیتروژن) تولید می شود.
روش کار به این صورت است که در جوشکاری پلاسما، در کنار گاز محافظ خنثی، از یک گاز بی اثر دیگر موسوم به گاز پلاسما یا گاز اُریفیس استفاده می شود. در تورچ جوشکاری پلاسما نیز دو نازل گاز تعبیه شده است. مطابق شکل زیر، گاز پلاسما یا اریفیس از فضای بین الکترود غیر مصرفی و نازل مسی آبگرد عبور کرده و به علت گرم شدن در دهانه تنگ آن به صورت ستون باریک و پر انرژی گاز یونیزه شده یا پلاسما خارج می شود. به دلیل کافی نبودن محافظت جوش با گاز پلاسما، گاز محافظ (معمولاً آرگون و یا هلیوم) از میان نازل داخلی و نازل بیرونی عبور کرده و عمل محافظت از مذاب را تکمیل می کند. در جوشکاری پلاسما، ابتدا یک قوس ضعیف و آرام بین نوک الکترود تنگستن و نازل گاز پلاسما تشکیل می شود. قوس الکتریکی ایجاد شده به تدریج از بین نوک الکترود و نازل، به ما بین نوک الکترود و قطعه کار منتقل می شود.
در این فرایند نیز مثل فرایند GTAW یا تیگ از یک الکترود غیر مصرفی استفاده می شود که معمولاً از جنس تنگستن است ولی تفاوت مهم بین این دو فرایند از این نظر آن است که در فرایند تیگ نوک الکترود تنگستنی از دهانه نازل بیرون می آید ولی در فرایند PAW الکترود در داخل نازل پلاسما قرار دارد و بیرون آمدگی ندارد. تورفتگی الکترود تنگستن در جوشکاری پلاسما باعث می شود تا امکان تماس الکترود و حوضچه مذاب کاهش یافته و عیب ناخالصی تنگستن نیز کمتر باشد.
ویدیویی از فرایند قوس پلاسما را از عصر مواد تماشا کنید.
سوال ۲۵ – جوشکاری زائده ای یا گل میخ (Stud Welding) چیست؟ جوشکاری زائده ای چگونه انجام می شود؟
جوشکاری زائده ای یا جوشکاری گل میخ برای اتصال انواع زائده از قبیل پیچ، مهره، میل گرد و غیره بر روی سطوح فلزات به کار می رود و کاربرد زیادی در صنایع خودروسازی، لوازم خانگی، ساختمان سازی و پل سازی دارد. در این فرایند، حرارت لازم برای ذوب از طریق ایجاد یک قوس الکتریکی بین زائده و سطح قطعه تامین می شود. روش کار به این صورت است که زائده مورد نظر از جلوی یک تفنگ (Gun) مخصوص وارد سه نظام مربوطه می شود. سپس اپراتور تفنگ را به صورت عمودی روی سطح قرار می دهد و سوئیچ را فشار می دهد. پس از آن، جریان الکتریکی برقرار می شود، زائده از سطح قطعه کار فاصله می گیرد تا قوس الکتریکی ایجاد شود. حرارت قوس، نوک زائده و سطح قطعه کار را ذوب می کند. پس از قطع جریان الکتریکی، زائده توسط فنر قوی داخل تفنگ به سمت قطعه کار کوبیده می شود و اتصال کامل می شود. در این فرایند نیازی به فلز پر کننده نیست و برای اکثر فلزات نیز از گاز محافظ استفاده نمی شود.
ویدیوهایی از فرایند جوشکاری زائده ای یا گل میخ را از عصر مواد تماشا کنید.
سوال ۲۶ – جوشکاری مقاومتی چیست؟ جوشکاری مقاومتی چگونه انجام می شود؟
جوشکاری مقاومتی از جمله فرایندهای جوشکاری غیر ذوبی است و اتصال دو سطح در اثر حرارت ناشی از اعمال جریان الکتریکی و فشار مکانیکی به صورت هم زمان انجام می شود. فلزات به دلیل دارا بودن مقاومت الکتریکی در اثر عبور جریان گرم می شوند و حتی به حالت ذوب هم می رسند. در این فرایند دو الکترود (فک) قطعات را در بر گرفته و تحت فشار قرار می دهد تا جایی که قطعات در تماس کامل با یکدیگر قرار گیرند. سپس جریان الکتریکی با آمپر زیاد از الکترودها به قطعات منتقل می شود. مقاومت الکتریکی زیاد در فصل مشترک قطعات، سبب ایجاد حرارت موضعی در ناحیه زیر دو الکترود و خمیری شدن یا ذوب منطقه کوچکی از دو سطح می شود. پس از قطع جریان و اعمال فشار معین، دو قطعه به یکدیگر متصل می شوند. در این فرایند از مواد مصرفی مثل الکترود مصرف شدنی، سیم جوش، فلاکس و گاز محافظ استفاده نمی شود. سه فرایند اصلی جوشکاری مقاومتی که کاربرد زیادی هم در صنعت دارند عبارتند از: جوشکاری مقاومتی نقطه ای (Resistance Spot Welding: RSW)، جوشکاری مقاومتی غلطکی یا نواری (Resistance Seam Welding: RSEW) و جوشکاری مقاومتی پیش طرحی (Projection Welding: PW).
سوال ۲۷ – جوشکاری مقاومتی نقطه ای چیست؟ جوشکاری نقطه ای چگونه انجام می شود؟
در فرایند جوشکاری نقطه ای دو الکترود استوانه ای اغلب از جنس مس قطعات را در بر گرفته و تحت فشار قرار می دهد تا جایی که قطعات در تماس کامل با یکدیگر قرار گیرند. سپس جریان الکتریکی با آمپر زیاد از الکترودها به قطعات منتقل می شود. به دلیل وجود مقاومت الکتریکی زیاد در فصل مشترک قطعات، حرارت لازم جهت ذوب موضعی و تشکیل جوش به شکل دکمه یا دیسک بین دو لایه ورق تامین می شود. این فرایند برای اتصال ورق ها به شکل لبه روی هم، سیم به ورق و یا سیم بر روی سیم در صنایع لوازم خانگی، اتومبیل سازی و غیره به کار برده می شود.
ویدیوهایی از فرایند جوشکاری نقطه ای را از عصر مواد تماشا کنید.
سوال ۲۷ – جوشکاری مقاومتی غلطکی یا نواری چیست؟ جوشکاری غلطکی یا نواری چگونه انجام می شود؟
در فرایند جوشکاری غلطکی یا نواری به جای استفاده از الکترودهای استوانه ای، از دو غلتک یا دیسک استفاده می شود. غلتک ها ورق ها را در میان خود فشار می دهد. هم زمان جریان از داخل غلطک ها عبور می کند و به طور متناوب قطع و وصل می شود. این زمان قطع و وصل قابل تنظیم و کنترل است. با قطع و وصل جریان الکتریکی و حرکت قطعه کار بین غلطک ها، دکمه های جوش به طور متوالی در فصل مشترک دو ورق به وجود می آید. در اثر تشکیل تعدادی نقطه جوش متصل به هم، یک درز جوش آب بندی شده شکل می گیرد. یکی از مزایای این فرایند امکان اتصال و جوشکاری درزها است، بدون اینکه گاز بتواند از این درزها عبور کند. از جمله کاربردهای مهم این روش جوشکاری، جوشکاری لب به لب لوله های درز دار است. در این فرایند جریان الکتریکی با آمپر بالا و ولتاژ پایین وارد دو غلطک مجاور می شود و دو غلطک دیگر لبه های لوله را به هم می فشارد.
ویدیوهایی از فرایند جوشکاری غلطکی را از عصر مواد تماشا کنید.
سوال ۲۷ – جوشکاری مقاومتی پیش طرحی چیست؟ جوشکاری مقاومتی پیش طرحی چگونه انجام می شود؟
در مقایسه با روش نقطه ای، اگر روی یکی از ورق ها به صورت تعمدی یک برجستگی یا زائده ای ایجاد کنیم و به جای الکترودهای استوانه ای از الکترودهایی شبیه فک های پرسکاری برای تحت فشار قرار دادن و اعمال جریان روی ورق ها استفاده کنیم، از روشی به نام جوشکاری پیش طرحی استفاده کرده ایم. در این روش پس از ایجاد برجستگی یا زائده روی یک ورق، آن ها را روی هم قرار می دهیم. ورق ها توسط فک هایی که جریان از آن عبور می کند تحت فشار قرار می گیرند. با افزایش تمرکز جریان در محل برجستگی، در این محل ها نقاط ذوب موضعی ایجاد می شود و قطعات با دکمه جوش به هم متصل می شوند. در این فرایند در یک سیکل عملیات، چندین نقطه جوش به طور همزمان ایجاد می شود. از این روش برای اتصال مهره به ورق در خودروسازی و لوازم خانگی و ساخت قابلمه و غیره هم استفاده می شود.
ویدیویی از فرایند جوشکاری پیش طرحی را از عصر مواد تماشا کنید.
خواهشمند است نظرات، پیشنهادات و سوالات خود را در پایین همین صفحه در قسمت ثبت دیدگاه مطرح بفرمایید. ادامه این مطلب را هم از عصر مواد دنبال کنید.
قسمت های قبلی و مرتبط:
تعریف، محتوا و مراجع تهیه WPS
تعریف PQR، آزمون های PQR، تایید صلاحیت جوشکار، نمونه فرم ها
چگونه یک WPS بنویسم و چه اطلاعاتی را باید پر کنم؟، WPS های از پیش تایید شده
فرایندهای جوشکاری، معرفی مختصر فرایندهای الکترود دستی، آرگون یا تیگ و میگ/مگ
معرفی متخصر فرایندهای جوشکاری لیزر، پرتو الکترونی، الکترواسلگ، ترمیت و انواع جوشکاری اصطکاکی
عوامل موثر بر انتخاب روش جوشکاری، تعریف فرایندهای دستی، ماشینی، اتوماتیک و نیمه اتوماتیک
طرح اتصال و انواع آن، علائم جوشکاری و انواع جوش ها
جوش شیاری و انواع آن
عوامل موثر بر انتخاب نوع جوش شیاری
طراحی ابعاد درز، جوش نبشی یا گوشه، قسمت های مهم یک اتصال جوشی
ذکر اندازه و ابعاد قسمت های مهم یک اتصال جوشی در WPS
رسم شکل و جزئیات جوش در WPS، پاس و لایه جوش، پشت بند جوش
فلزات پایه، .P-No و .Group No و گروه بندی فلزات طبق استاندارد ایزو
فلزات پایه، .P-No فولادها و توضیح جدول QW-422 استاندارد ASME Sec. IX
ضخامت و قطر فلزات پایه، عدد اسکجول لوله، DN یا NPS لوله
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.