آموزش گام به گام تهیه دستورالعمل جوشکاری (WPS) و تایید آن (PQR) – قسمت 2

تهیه دستورالعمل جوشکاری (WPS) و تایید آن (PQR) و تایید صلاحیت جوشکاران (WPQ) از مهم ترین فعالیت های یک پروژه جوشکاری است که بر اساس کدها و استانداردهایی چون ASME SEC IX (9) ، AWS D1.1 و API 1104 انجام می گیرد. اگر زمان زیادی از آخرین WPS ای که نوشته اید گذشته است و نیاز به مرور نحوه ی تدوین WPS دارید، یا اگر می خواهید راهنمای کاملی برای تهیه WPS و PQR در اختیار داشته باشید، همچنین اگر مبتدی هستید و می خواهید بدون پرداخت هزینه های زیاد، روش تهیه WPS و PQR، آزمون های ارزیابی و تایید جوش، تایید صلاحیت جوشکار را یاد بگیرید و در کنار آن، ده ها نکته و مطلب کاربردی در زمینه فرایندها، تکنیک و روش کار جوشکاری را بلد شوید، با وب سایت عصر مواد در آموزش گام به گام و نکته به نکته تهیه دستورالعمل جوشکاری (WPS) و تایید آن (PQR) همراه ما باشید. این آموزش به صورت پرسش و پاسخ تدوین شده است و در خلال مطالب نوشتاری، از عکس، اینفوگرافیک، فایل صوتی و ویدئو برای آموزش بهتر هم کمک گرفته می شود.

نویسنده: مهدی نقویان، عصر مواد

سوال ۷- PQR جوشکاری چیست؟ مدرک تایید دستورالعمل جوشکاری چیست؟

هدف از تهیه ی WPS علاوه بر اعلام مشخصات و اطلاعات ضروری فرایند جوشکاری، اطمینان از کیفیت جوش و تضمین آن است. پس از تهیه ی WPS، باید این ارزیابی صورت بگیرد که آیا جوش ایجاد شده بر اساس این دستورالعمل، مطابق با مشخصات جوش طراحی شده خواهد بود؟ یعنی می تواند اهداف طراحی را برآورده کند؟ به همین منظور، دستورالعمل نوشته شده باید مورد آزمون و تایید قرار بگیرد.

به عبارت بهتر، قبل از اجرای جوش طبق WPS تهیه شده روی قطعه/ سازه ی اصلی، باید اطمینان حاصل شود که جوش حاصل با این دستورالعمل، می تواند انتظار طراح را برآورده سازد یا نه. برای حصول این اطمینان، متداول ترین روش آن است که روی نمونه آزمون هایی (Test Coupon) که طبق مشخصات مندرج در کد/استاندارد آماده شده، طبق همان WPS، جوشکاری انجام شود. از این نمونه ها، در آزمایشگاه صلاحیت دار، نمونه های کوچک تری به نام آزمونه (specimen) تهیه می شود. تعداد آزمونه ها برای هر آزمون طبق کد/استاندارد مربوطه مشخص می شود. آزمونه ها طبق الزامات کد/استاندارد، تحت آزمون های کیفی و سلامت جوش قرار می گیرند. اگر این آزمون ها بتوانند معیارهای پذیرش همان کد/استاندارد را برآورده سازند، WPS تایید شده تلقی می شود و به عنوان یک دستورالعمل تایید شده برای یک محدوده ی مشخص طبق کد/استاندارد قابل استفاده می باشد.

به مدرکی که تایید WPS مربوطه به همراه نتایج آزمون های انجام گرفته روی نمونه آزمون جوشکاری شده، مشخصات جنس و ابعاد نمونه آزمون و خلاصه ای از اطلاعات ضروری برای جوشکاری در آن گزارش می شود، PQR می گویند. PQR مخفف عبارت Procedure Qualification Record یعنی گزارش تایید دستورالعمل جوشکاری است.

پرسش و پاسخ های مرتبط با موضوع PQR پس از پایان آموزش تهیه WPS تهیه و به وب سایت عصر مواد اضافه خواهد شد.

توضیح ویدیویی PQR در یک دقیقه:

لینک ویدیو در عصر مواد

سوال ۸- برای تایید دستورالعمل جوشکاری چه آزمون هایی بر روی نمونه آزمون انجام می گیرد؟ یا تست های PQR چه نوع تست هایی هستند؟

برای تایید دستورالعمل جوشکاری، در کد/استانداردهای مختلف آزمایش های مختلفی روی آزمونه ها (specimen) پیش بینی شده و انجام می شود. آزمایش های کشش (Tension Test)، خمش (Bend Test) و ماکرو اچ (Macroetch Test) از آزمون های مشترک در اغلب کد/استانداردها است. گاهی اوقات شرایط ویژه ی سرویس، استفاده از آزمایش های دیگر مثل تست ضربه یا چقرمگی شیاری (Impact Test or Notch-Toughness Test)، سختی سنجی (Hardness Test)، آزمایش خستگی (Fatigue Test) و تست خوردگی (Corrosion Test) را هم ایجاب می کند. برخی تست ها مثل آزمون شکست شکاف دار (Nick Break Test) نیز تنها در استانداردهای بخصوصی مطرح هستند. علاوه بر آزمون های مخرب، آزمون های غیر مخرب (NDE یا NDT) مثل رادیوگرافی (Radiographic Examination) و تست التراسونیک (Ultrasonic Examination) نیز انجام می شود.

نوع آزمون های تایید دستورالعمل جوشکاری، اجباری یا غیراجباری بودن آن ها، تعداد نمونه های هر آزمون و معیار پذیرش آزمون ها در استاندارد/کد مربوطه مشخص شده است. در بخش PQR اطلاعات بیشتری در ارتباط با آزمون های تایید صلاحیت دستورالعمل جوشکاری ارائه خواهد شد. شما می توانید برای مشاهده ویدیو و توضیحات عمومی در خصوص هر آزمون روی عبارت آن در ادامه این مطلب کلیک کنید. ویدیوی کوتاهی هم به مدت ۱ دقیقه و ۵۴ ثانیه در همین صفحه قابل مشاهده و دریافت است که آزمون های PQR را مرور کرده است.

تست کشش چیست؟ + ۲ ویدئو جمعاً به مدت ۱۲ دقیقه

تست خمش جوش چیست؟ + ۲ ویدیو جمعاً به مدت حدود ۳ دقیقه و ۴۰ ثانیه

ویدیوی تست ضربه به مدت ۲ دقیقه و نیم با زیرنویس انگلیسی اختصاصی عصرمواد

ویدیوی آزمون های PQR

لینک دانلود ویدیوی تست های PQR:

فرمت: MP4 با کیفیت ۷۲۰

حجم: ۱۹٫۴۵ مگابایت

لینک دانلود از آپارات:

علاقمندان می توانند جلد اول کتاب الکترونیکی آموزش گام به گام تهیه دستورالعمل جوشکاری (WPS) را به صورت رایگان از وب سایت عصر مواد دریافت نمایند.

سوال ۹- WPQ یا WQR جوشکاری چیست؟ مدرک تایید صلاحیت جوشکار چیست؟

پس از اینکه دستورالعمل جوشکاری تهیه شد (WPS)، به تایید رسید (PQR) و مشخص گردید که این دستورالعمل می تواند اهداف مورد نظر طراح را محقق سازد، باید از مهارت جوشکار نیز در اجرای جوشی که اهداف طراحی را تامین می کند، اطمینان حاصل شود. با توجه به اینکه هدف از آزمون تایید دستورالعمل جوشکاری یا PQR، تایید و تضمین دستورالعمل جوشکاری است و تایید جوشکار هدف نیست، نیاز به تایید صلاحیت جوشکاران برای جوشکاری طبق WPS مربوطه نیز می باشد. به عبارت ساده تر، WPS با اجرای جوش توسط ماهرترین جوشکار به تایید می رسد ولی پس از تایید WPS نیاز است که مهارت و صلاحیت جوشکارانی که قرار است طبق آن WPS به انجام و تولید جوش مورد نظر WPS مشغول شوند، نیز سنجیده شود. برای این منظور، جوشکاری که قرار است تایید صلاحیت شود، بر روی نمونه آزمون هایی (Test Coupon) که طبق مشخصات مندرج در کد/استاندارد آماده شده، طبق همان WPS، جوشکاری می کند. نمونه ها طبق الزامات کد/استاندارد، تحت آزمون های کیفی و سلامت جوش قرار می گیرند. اگر این آزمون ها بتوانند معیارهای پذیرش همان کد/استاندارد را برآورده سازند، جوشکار برای آن WPS تایید صلاحیت شده تلقی می شود و به عنوان یک جوشکار تایید صلاحیت شده برای آن WPS و طبق کد/استاندارد مورد نظر، به کار گرفته می شود.

به مدرکی که تایید صلاحیت جوشکار به همراه نتایج آزمون های انجام گرفته روی نمونه و خلاصه ای از اطلاعات ضروری WPS و مشخصات نمونه آزمون و جوش آن، در آن گزارش می شود، WPQ، WQR یا WQT می گویند.

WPQ مخفف عبارت Welder Performance Qualification و WQR مخفف عبارت Welder Qualification Record و WQT مخفف عبارت Welder Qualification Test Record یعنی گزارش ارزیابی یا تایید صلاحیت جوشکار است.

سوال ۱۰- نمونه فرم های دستورالعمل جوشکاری (WPS)، تایید دستورالعمل جوشکاری (PQR) و تایید صلاحیت جوشکار (WPQ یا WQR) را از کجا تهیه کنم؟

نمونه فرم های PQR ،WPS و WPQ در ضمیمه B کد ASME Sec. IX ویرژن ۲۰۱۵ به ترتیب به شماره های QW-482، QW-483 و QW-484 و همچنین در پیوست M کد AWS D1.1 ویرژن ۲۰۱۵ (فرم های WPS و PQR و WPQ) وجود دارد. نمونه فرم WPS و PQR در بخش ۵٫۳ استاندارد API 1101 هم وجود دارد. در پیوست A پارت ۱ و ۲ استاندارد EN ISO 15609 هم نمونه فرم WPS برای جوشکاری قوسی و گاز موجود است. برای دریافت این فرم های خام از عصرمواد روی آن ها کلیک کنید.

بیشتر اطلاعات موجود در فرم ها یکسان است و تنها فرمت آن ها متفاوت می باشد. کاربر می تواند از بین این فرمت ها و یا هر فرمت مناسب و خوانایی که خود می پسندد، نسبت به تهیه این مدارک و ارائه اطلاعات ضروری جوشکاری و نتایج تست ها اقدام نماید. من خود فرمت هایی برای WPS و PQR تهیه کرده و معمولاً از آن ها استفاده می کنم. فایل آن ها را با پسوند doc و pdf از لینک های زیر در عصر مواد دریافت کنید.

WPS form –WORD and PDF

PQR form –WORD and PDF

نمونه فرم فارسی WPS برای جوشکاری قوسی و گاز در پارت ۱ و ۲ استاندارد ملی ISIRI 12995 هم وجود دارد.