0
02126246958

PMBOK چیست؟ در مورد PMBOK بیشتر بدانید

PMBOK (با تلفظ پی ام باک) مخفف عبارت Project Management Body Of Knowledge یک کتابچه راهنمای مدیریت پروژه است که برای اولین بار توسط موسسه مدیریت پروژه در آمریکا (PMI) در سال ۱۹۹۶ منتشر شده و هر چهار سال یک بار هم مورد بازنگری قرار می گیرد. هدف PMBOK شناسایی و معرفی اطلاعات، مهارت ها و مولفه های متعدد فرایند مدیریت پروژه و ایجاد یک زبان مشترک در مدیریت پروژه است. PMBOK در ترجمه فارسی با نام “گستره دانش مدیریت پروژه” یا به شکل ساده‌ تر، “دانش مدیریت پروژه” معرفی شده است.

 

روی جلد کتابچه PMBOK که به وسیله PMI منتشر می شود عبارت Global Standard به معنی استاندارد جهانی چاپ شده است. علاوه بر آن، نام سازمان استاندارد آمریکا (ANSI) نیز در کنار نام موسسه مدیریت پروژه (PMI) روی جلد آن به چشم می خورد (تصویر زیر). این بدان معنا است که PMBOK را می توان یک استاندارد برای مدیریت پروژه در نظر گرفت. البته خود بهتر می دانید که اجرای استاندارد الزامی نیست. در کنار PMBOK، در کشورهای مختلف، راهنما، دستورالعمل و یا روش های دیگری نیز برای مدیریت پروژه معرفی و مورد استفاده قرار می گیرد.

 

 

 

 

 

پروژه چیست؟

 

برای پروژه تعاریف مختلف وجود دارد ولی مفهوم هر کدام از آن ها تقریباً یکسان است. در یک تعریف، پروژه مجموعه تلاش های موقتی برای ایجاد یک محصول، خدمات یا نتیجه منحصر به فرد معرفی شده است. در تعریف دیگر، مجموعه اقدامات و عملیات خاص که دارای روابط منطقی با یکدیگر بوده و برای نیل به هدف یا اهداف معینی در یک بازه زمانی معین انجام می شود را پروژه می گویند. در واقع پروژه یک فعالیت مقطعی است که برایش نقطه شروع و پایان تعریف شده و با زمان و منابع خاصی محدود شده است. بر اساس همین تعریف، پروژه یک فعالیت ادامه دار نیست و کاملاً منحصر به فرد است. اما شامل دسته ای از فعالیت ‌ها می‌شود که برای دستیابی به هدف خاصی طراحی و اجرا می‌ شوند.

 

 

ویژگی های مهم یک پروژه عبارتند از:

 

  • یک کار منحصر به فرد، جدید و غیر تکراری است.
  • موقتی بوده و دارای یک نقطه شروع و پایان قابل تعریفی است.
  • می توان آن را به اجزای از هم گسسته تقسیم نمود.
  • دارای یک نتیجه عینی در قالب محصول یا ارائه خدمت است.
  • دارای بودجه، زمان و منابع محدود و قابل پیش بینی است.

 

 

برای اجرای هر پروژه، مجموعه فرایندهای مختلفی صورت می گیرد. یک فرایند مجموعه ای از فعاليت های مرتبط با هم یا موثر بر هم است که داده‌ ها یا ورودی ها را به ستانده‌ ها یا خروجی ها تبديل می كند.

 

فرایندهای مدیریت پروژه در PMBOK در ۵ مرحله دسته بندی می شود. این ۵ مرحله عملاً فازهای چرخه عمر پروژه یا مراحل اجرای یک پروژه بوده و عبارتند از:

 

  • فرایندهای آغازین (Initiating): فرایندهای این فاز مرتبط با تعیین کلی محدوده یک پروژه و احذ تاییدات مرتبط و خروجی آن “منشور پروژه” است.
  • فرایندهای برنامه ریزی (Planning): فرایندهای این فاز بر تعیین جزئیات محدوده، برنامه زمابندی، ریسک ها و ذینفعان پروژه متمرکز است. خروجی اصلی این فاز “برنامه مدیریت پروژه” است.
  • فرایندهای اجرایی (Executing): فرایندهای این فاز ناظر بر اجرای چیزی است که در “برنامه مدیریت پروژه” (خروجی فاز قبل) تعیین شده است. خروجی اصلی این فاز “اقلام قابل تحویل پروژه” است.
  • فرایندهای نظارت و کنترل (Monitoring and Controlling): فرایندهای این فاز شما را در راستای مقایسه “اقلام قابل تحویل پروژه” با “برنامه مدیریت پروژه” راهنمایی می کنند. اگر انحرافات چشمگیر باشد مدیر پروژه تصمیم به ایجاد تغییرات برای برگرداندن پروژه در مسیر خواهد گرفت.
  • فرایندهای خاتمه پروژه (Close): فرایندهای این گروه در زمان تکمیل یا اتمام پروژه به کارگرفته می شوند. مصنوعات پروژه در این فاز آرشیو شده و دانش پروژه مستند می شود.

 

 

مدیریت پروژه چیست؟

 

مدیریت پروژه (Project Management) به کارگیری دانش ها، مهارت ها، ابزارها و تکنیک های لازم برای انجام فعالیت های یک پروژه در جهت رسیدن به اهداف آن و پاسخ به نیاز ذینفعان پروژه است.

 

 

 

 

 

 

محتوای PMBOK:

 

راهنمای PMBOK ویرایش ۶ حاوی دو بخش اصلی و مجموعاً ۱۳ فصل است:

 

بخش اول:

 

با عنوان چهارچوب مدیریت پروژه، به فراهم آوری یک ساختار اساسی و نیز مبنایی جهت درک مفهوم مدیریت پروژه می پردازد. این بخش در سه فصل ارائه شده است:

 

فصل اول: با عنوان “مقدمه”، به تعریف واژگان و اصطلاحات کلیدی، همچنین به ارائه چشم اندازی از این مستند می پردازد.

 

فصل دوم: با عنوان “زمینه مدیریت پروژه”، به بیان و توصیف محیط عملکردی پروژه ها  می پردازد.

 

فصل سوم: با عنوان “فرایندهای مدیریت پروژه”، به شرح یک نمای کلی از نحوه تاثیر متداول فرایندهای مختلف مدیریت پروژه بر یکدیگر می پردازد. 

 

 

 

 

 

 

بخش دوم:

 

با عنوان “حیطه دانش مدیریت پروژه”، به توصیف و تشریح دانش مدیریت پروژه به لحاظ اجزاء فرایندی هر یک از آن ها می پردازد. این فرایندها در ۱۰ حوزه دانشی (Knowledge Area) به شرح ذیل سازماندهی گردیده است:

 

فصل چهارم: با عنوان “مدیریت یکپارچگی پروژه” (Project Integration Management)، به شرح فرایندهای مورد نیاز جهت تضمین هماهنگی و یکپارچگی میان اجزاء مختلف یک پروژه به نحوی مناسب می پردازد. این بخش حاوی عناوینی چون “ایجاد برنامه پروژه”، “اجرای برنامه پروژه” و “کنترل تغییر یکپارچه” است.

 

فصل پنجم: با عنوان “مدیریت دامنه پروژه” (Project Scope Management)، به شرح فرایندهای مورد نیاز جهت تضمین این نکته می پردازد که پروژه دربردارنده تمام و تنها کارهای مورد نیاز جهت تکمیل موفقیت آمیز خود باشد. این بخش حاوی عناوینی چون “فرایندهای آغازین”، “برنامه ریزی دامنه”، “تعریف دامنه”، “تأئید دامنه” و “کنترل تغییر دامنه” است.

 

فصل ششم: با عنوان “مدیریت زمان پروژه” (Project Time Management)، به تشریح فرایندهای مورد نیاز با هدف حصول اطمینان از تکمیل به موقع پروژه می پردازد. این بخش حاوی عناوینی همچون تعریف فعالیت، توالی فعالیت، تخمین مدت زمان فعالیت، ایجاد، توسعه و کنترل زمان بندی است.

 

فصل هفتم: با عنوان “مدیریت هزینه پروژه” (Project Cost Management)، به تشریح جمله فرایندهای مورد نیازی می پردازد که تکمیل پروژه را با بودجه مصوب تضمین می نماید. این بخش حاوی عناوینی چون برنامه ریزی منابع، برآورد هزینه، بودجه بندی هزینه و کنترل هزینه است.

 

فصل هشتم: با عنوان “مدیریت کیفیت پروژه” (Project Quality Management)، به شرح فرایندهای مورد نیاز جهت تضمین برآورده سازی نیازهای برعهده گرفته شده در یک پروژه می پردازد. این بخش حاوی عناوینی همچون برنامه ریزی کیفیت، تضمین کیفیت و کنترل کیفیت است.

 

فصل نهم: با عنوان “مدیریت منابع انسانی پروژه” (Project Human Resource Management)، به شرح فرایندهای مورد نیاز جهت دستیابی به مؤثرترین شیوه بهره گیری از افراد درگیر با پروژه می پردازد. این بخش حاوی عناوینی چون برنامه ریزی سازمانی، جذب کارکنان (استخدام) و توسعه تیم است.

 

فصل دهم: با عنوان “مدیریت ارتباطات پروژه” (Project Communication Management)، به شرح فرایندهای مورد نیاز به منظور گردآوری، آرشیو و ذخیره سازی، توزیع و گردش اطلاعات پروژه بین ذینفعان به نحو مناسب و در زمان متقضی می پردازد. این بخش حاوی عناوینی چون برنامه ریزی اطلاعات، توزیع اطلاعات، ارائه گزارش کارآیی و غیره است.

 

فصل یازدهم: با عنوان “مدیریت ریسک پروژه” (Project Risk Management)، به شرح فرایندهای مرتبط با شناسایی، تجزیه و تحلیل و پاسخگویی به ریسک پروژه می پردازد. این بخش حاوی عناوینی چون برنامه ریزی مدیریت ریسک، شناسائی ریسک، تجزیه و تحلیل کیفی ریسک، تجزیه و تحلیل کمی ریسک، برنامه ریزی پاسخگویی به ریسک و کنترل و بازبینی ریسک است.

 

فصل دوازدهم: با عنوان “مدیریت تدارکات پروژه” (Project Procurement Management)، به تشریح مجموعه فرایندهای مورد نیاز جهت دستیابی به کالاها و خدمات از محیطی خارج از سازمان اجرایی پروژه می پردازد. این بخش حاوی عناوینی همچون برنامه ریزی تامین، برنامه ریزی درخواست، درخواست، انتخاب منابع تامین، اداره پیمان و قراداد پیمان است.

 

فصل سیزدهم: با عنوان “مدیریت ذینفعان پروژه” (Project stakeholders Management)، به تشریح مجموعه فرایندهای مورد نیاز جهت شناسایی و مدیریت ذینفعان پروژه می پردازد. این بخش حاوی عناوینی همچون شناسایی ذینفعان، کنترل، مونیتورینگ و مدیریت مشارکت ذینفعان است.

 

 

 

در تهیه این نوشته از منابع زیر کمک گرفته شده است:

۱- کتاب آموزش کاربردی مدیریت پروژه نوشته مهران ملکی نیا

۲- نوشته آقای احمد جعفری در وب سایت صنایع سافت

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ارسال دیدگاه