چدن های خاکستری از جمله مهم ترین و پر کاربردترین آلیاژهای مهندسی در صنعت کشورمان هستند. اگر شما آشنایی زیادی هم با اصطلاح چدن خاکستری نداشته باشید، حتماً چدن GG-20 یا GG-25 را می شناسید یا حداقل اسمی از آن ها در صنعت به گوشتان خورده است. این دو آلیاژ چدنی از چدن های خاکستری پر کاربرد به خصوص در صنایع خودروسازی، ساخت لوله، شیر و اتصالات، پمپ سازی، ساخت بدنه موتورهای الکتریکی و ساخت قطعات، تجهیزات و ماشین آلات صنعتی هستند.
دلیل نامگذاری چدن خاکستری (Gray Iron) بر روی این گروه از چدن ها، رنگ خاکستری مقطع شکست آن ها است ولی نام دقیق تر آن ها، چدن های با گرافیت ورقه ای یا لایه ای (lamellar graphite cast iron) است، زیرا تنها گروه از چدن های غیر آلیاژی هستند که کربن آزاد آن ها به صورت ورقه یا پولک های گرافیت (شکل زیر) رشد می کند.
چدن های خاکستری را معمولاً بر اساس حداقل مقدار استحکام کششی آن ها دسته بندی می کنند. بر این اساس در استاندارد قدیمی DIN، چدن های خاکستری را به گریدهای GG-35 ،GG-30 ،GG-25 ،GG-20 ،GG-15 ،GG-10 و GG-40 دسته بندی کرده اند. این نامگذاری یا دسته بندی، رایج ترین نامگذاری در صنعت کشورمان است و علیرغم منسوخ شدن استاندارد DIN 1691 و به طبع آن نامگذاری آلمانی GG-20 و GG-25، چدن های خاکستری یا معمولی و روتین را در صنعت کشورمان با همین نام ها می شناسند. در نامگذاری استاندارد DIN 1691، اعداد ۱۰، ۱۵، … و ۳۵ با ضرب در ۱۰ حداقل مقدار استحکام کششی چدن را بر حسب N/mm2 یا MPa مشخص می کند. برای مثال، چدن GG-20 یک چدن خاکستری با حداقل مقدار استحکام کششی ۲۰۰ مگاپاسکال و چدن GG-25 یک چدن خاکستری با حداقل مقدار استحکام کششی ۲۵۰ مگاپاسکال است.
با تلفیق استانداردهای آلمانی با اروپایی، در استانداردهای جدید DIN EN، علیرغم تغییر سیستم نامگذاری چدن های خاکستری، دسته بندی یا گرید بندی آن ها همچنان بر اساس حداقل مقدار استحکام کششی یا سختی انجام می گیرد. در این نامگذاری طبق استاندارد DIN EN 1561، از سیستم زیر استفاده می شود:
عدد پس از EN-GJL برابر با حداقل مقدار استحکام کششی چدن بر حسب N/mm2 یا MPa است. برای مثال EN-GJL-250 یک چدن خاکستری با حداقل مقدار استحکام کششی ۲۵۰ مگاپاسکال و معادل چدن GG-25 است.
در کنار نامگذاری های اروپایی و آلمانی، استاندارد آمریکایی ASTM نیز از حداقل مقدار استحکام کششی برای رده بندی چدن های خاکستری استفاده کرده است. بر این اساس چدن های کلاس شماره ۲۰، ۲۵، ۳۰، ۳۵، ۴۰، ۴۵، ۵۰، ۵۵ و ۶۰ معرفی شده است. در این نامگذاری اعداد ۲۰، ۲۵، … و ۶۰ حداقل استحکام کششی چدن بر حسب ksi است. به طور مثال چدن با کلاس ۳۵ یک چدن خاکستری با حداقل مقدار استحکام کششی ksi 35 است. در سیستم متریک ASTM با تبدیل ksi به MPa، رده بندی چدن های خاکستری را با کلاس شماره ۱۵۰، ۱۷۵، ۲۰۰، ۲۲۵، ۲۵۰، ۲۷۵، ۳۰۰، ۳۲۵، ۳۵۰، ۳۷۵ و ۴۰۰ خواهیم داشت. برای مثال چدن با کلاس ۲۵۰ یک چدن خاکستری با حداقل مقدار استحکام کششی MPa 250 است.
در جدول زیر معادل چدن ها در استانداردهای مختلف را می توانید مشاهده فرمایید:
فایل PDF این جدول را می توانید اینجا دریافت کنید.
برخی مطالب مرتبط با چدن ها در عصر مواد:
- چدن چیست؟ چدن ها چه خواص و کاربردی دارند؟ انواع چدن ها کدامند؟
- چدن خاکستری یا چدن با گرافیت ورقه ای
- ریخته گری گریز از مرکز یا سانتریفیوژ لوله های چدن داکتیل + ویدیو
- از سیر تا پیاز چدن ها – قسمت های اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم، ششم و هفتم
- معرفی چدن مقاوم به سایش نوریهارد برای استفاده در پمپ های اسلاری و آسیاب ها
- سیستم نامگذاری فولادها و سایر فلزات در استانداردهای ASTM – قسمت اول و قسمت دوم
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.