ریخته گری پیشرفته جان کمبل – گذر از ترس به لذت بردن از ریخته گری

وقتی دانشجوی متالورژی بودم، احساس من از ریخته گری، “زمختی و خشونت” بود. ذوب شدن قطعات فلزیِ جامد و بی روح، حرارت سوزان و پراکنده شدن ساچمه های آتشین در فضای کارگاه ریخته گری، “جهنمی از آتش” را برایم تداعی می کرد. همیشه می ترسیدم که نکند روزی در یک واحد ریخته گری مشغول به کار شوم. این ترس مرا بر آن داشت که در انتخاب رشته ی کارشناسی ارشد، با خیالی آسوده بی خیال از انتخاب گرایش “ریخته گری” بشوم … ولی انگار گریزی از تقدیر نیست، انگار قانون مورفی برای من هم صادق بود، بلافاصله پس از پایان مقطع کارشناسی ارشد، مشغول به کار شدم. حتماً حدس زده اید که شروع کار من در کجا بوده است؟ آری من در یک واحد ریخته گری استخدام شدم، یک کارخانه بزرگ ریخته گری که در یک ۲۴ ساعت گاه تا ۴۰۰ تن ذوب ریزی انواع چدن داشت. روزهای اول، ترس قبلی از آن جهنم خودساخته اذیتم می کرد ولی این ترس چند روزی بیشتر دوام نداشت و من در ریخته گری، غیر از زمختی، خشونت، حرارت آتشین، سختی و مشقت، چیزهای زیبایی دیدم که مرا عاشق ریخته گری کرد. من در ریخته گری، تجربه ای از “خلقت” و “ساختن” را دیدم و از آن لذت بردم. گویی خلق کردن و زاییدن یک قطعه از درون قالبی خشک، نشانی از خلقت دارد. در این شکوه، مثل زیبایی تولد یک نوزاد، کسی شکایتی از درد و رنج مادر و گریه های نوزاد ندارد. ریخته گری زمخت است، سختی دارد، اشک در می آورد، ولی در پس این همه خشونت، یک زیبایی و لذت نهفته است. لذت از یک خلقت، یک تجربه ای کوچک از “خدایی کردن” و “خالق بودن”.

در گذر از ترسم از ریخته گری به لذت بردن از آن، یک کتاب ارزشمند خیلی به من کمک کرد، از خواندنش لذت بردم، نمی گویم نوشته هایش را همان اول حالی می شدم، بلکه چندین بار می خواندمش تا یک دریافتی نصیبم می شد. کتاب “ریخته گری پیشرفته” از پروفسور جان کمبل با ترجمه ی استاد بوترابی و مهندس بالی از انتشارات دانشگاه علم و صنعت، مرجع ارزشمندی از درک اتفاقات و رخدادهای درون یک خلقت بشری است. تفاوت مهم خلقت بشر با خلقت خالق اعظم شاید در این باشد که آن عظیم تا می گوید “کن فیکون”، مخلوق آنی خلق می شود، ولی در خلقت بشر، خون دل ها باید خورد، مرارت ها باید کشید، اسکرپ ها باید داد و در پایان، ممکن است همه ی رشته ها پنبه ها شود و مخلوق ناقص الخلقه ای روی دست بماند.

… خلاصه اینکه، اگر دانشجو یا فعال صنعت ریخته گری هستید و یا به آن علاقمندید، سعی کنید کتاب پروفسور کمبل را بخوانید. ترجمه ی این کتاب در قالب کتاب دو جلدی ریخته گری پیشرفته و کتاب ده قانون ریخته گری در دسترس علاقمندان است. اگر دوست داشتید نسخه اصلی با کیفیتی از کتاب دو جلدی پروفسور کمبل ویرایش ۲۰۱۱ را در اختیار داشته باشید، می توانید آن را در ادامه ی مطلب از وب سایت عصر مواد دریافت کنید. لازم به توضیح است که بخش هایی از کتاب در ترجمه فارسی حذف شده است.

در خصوص نویسنده ی کتاب “Complete CASTING HANDBOOK” هم باید گفت که جان کمبل استاد تکنولوژی ریخته گری در دانشگاه بیرمنگام انگلستان، این کتاب را در سال ۱۹۹۱ منتشر و در سال های ۲۰۰۳، ۲۰۰۴ و ۲۰۱۱ هم آن را ویرایش کرده اند. دکتر بوترابی هم مدتی از شاگردان و اعضای تیم تحقیقی ایشان بوده اند.

فهرست محتوایی کتاب دو جلدی پروفسور کمبل از قرار زیر است:

فعل و انفعالات مذاب با گاز، سرباره و نسوز کوره و بوته

تشکیل فیلم های سطحی

ورود فیلم سطحی به درون مذاب (منابع ورود و عیوب ناشی از آن)

تاثیر فیلم های سطحی بر پر شدن قالب

سیالیت مذاب (حالت های انجماد و تاثیر عومل مختلف بر سیالیت از قبیل سرعت، ویسکوزیته، زمان انجماد و تنش سطحی)

فعل و انفعالات و واکنش ها در سطح قالب، ماهیچه و مذاب

ساختمار انجمادی (انتقال حرارت، جوانه زنی و رشد در فاز جامد و جدایش ها)

بررسی تاثیر فیلم های سطحی، فعل و انفعالات مذاب و انجماد در آلیاژهای ریختگی روی، منیزیم، آلومینیوم، مس، چدن، فولاد، ایتانیوم و آلیاژهای پایه نیکل

حفرات انقباضی و گازی

ترک سرد و پارگی گرم

مشخصات و ویژگی های قطعات ریخته از قبیل عیوب ریخته، خواص مکانیکی در دمای محیط و دمای بالا، خستگی، تنش های باقیمانده، مقاومت به خوردگی و اکسیداسیون

ده قانون ریخته گری شامل:

تهیه و استفاده از مذاب با کیفیت
جلوگيری از اغتشاش مذاب
جلوگیری از ورود فیلم های اکسیدی به مذاب
جلوگيری از تشکیل حباب
جلوگيری از تشکیل حباب های دمشی ماهیچه (حباب های ناشی از خروج گاز از ماهیچه)
جلوگيری از عيوب انقباضی
اجتناب از عیوب ناشی از اختلاف دانسیته و ناهمگنی در مذاب
کاهش جدايش ها
کاهش تنش های باقیمانده
اعمال صحیح رفرنس ها و مشخص کردن محل های ماشین کاری برای پیشگیری از اسکرپ ماشين كاری

طراحی و اجزای سیستم های راهگاهی

فرایند ریخته گری (ذوب سازی، قالب گیری، ذوب ریزی و انجماد) و انواع آن

فرایندهای پس از ریخته گری (تمیزکاری سطحی، عملیات حرارتی، پرس ایزواستاتیک گرم، ماشینکاری، رنگ، فرم دهی، سیل و آب بندی حفرات ریز ریختگی و بازرسی های غیر مخرب)