در تاریخ بشر، توسعه شهرنشینی و تمدن، ارتباط قابل توجهی با کشف فلزات داشته است. انسان ما قبل تاریخ، از فلزات برای ساخت ابزار و تجهیزات جنگی استفاده می‌کرد. با رشد دانش متالورژی، فلزات نقشی حیاتی در توسعه کشاورزی، حمل‌ونقل، هنر و صنایع آهنگری ایفا کرده اند. در این نوشته، تاریخچه فلزات را با هم مرور می کنیم:
دوره میان سنگی – ۴۵۰۰ تا ۱۰ هزار سال پیش از میلاد
جستجو برای شکار و تشکیل اجتماع باعث شد تا انسان‌ها ابزاری را برای برش در اختیار بگیرند، ابزاری که به‌طور مشخص یک قطعه سنگ معمولی نبوده است.
۶۰۰۰ سال قبل از میلاد
به جرات می‌توان گفت که طلا، این فلز درخشان، اولین فلزی بوده که به دلایل گوناگون توجه بشر را به خود جلب کرده است. در عصر حجر، انسان یاد گرفت تا از طلا به عنوان جواهر استفاده کند. محبوبیت و ارزش طلا به دلیل کمیاب بودن و زیبایی منحصر به‌فرد، باعث شیفتگی بی‌حد و حصر بشر به این فلز شد.
۴۲۰۰ سال پیش از میلاد
کشف مس توسط بشر در این دوره باعث پیشرفت‌هایی اساسی در تولید ابزار و تجهیزات شد.
۴۰۰۰ هزار پیش از میلاد
پیدایش و کشف نقره موجب استفاده گسترده از آن در نظام‌های پولی و مالی کشورها شد. این فلز به صورت خاص در امپراطوری‌های چین و روم مورد استفاده قرار می‌گرفت.
۳۵۰۰ سال پیش از میلاد
سرب، این فلز سمی ولی پرکاربرد چیزی در حدود ۳۵۰۰ تا ۳۸۰۰ سال پیش از میلاد کشف شد. کشف فرایند‌های ذوب به ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد با کشف سرب بر‌می گردد. جالب اینجاست که هنوز خبری از فلز روی نیست. تا کشف این فلز به‌عنوان خواهر خوانده سرب زمانی بسیار طولانی باقی مانده است.
۷۰۰ تا ۲۳۰۰ سال پیش از میلاد
گفته می‌شود که برنز به عنوان اولین آلیاژ در طی این دوره ساخته شده است. می‌توان گفت نخستین باری که انسان متوجه شد با ترکیب فلزات می‌تواند به خواص بهتری دست یابد با ساخت این آلیاژ بوده است. عصر برنز یا مفرغ دوره‌ای در تاریخ پیشرفت بشری است که در روند آن انسان‌ها بیشتر به فلزکاری دست زدند و از شیوه‌هایی برای گداختن مس و قلع و فرایند آلیاژسازی آن و قالب‌ریزیبرنز بهره بردند. عصر برنز بخشی از سامانه سه‌دوره‌ای در زمان پیش از تاریخ جامعه انسانی‌است. دو دوره پیش و پس این دوره در سامانه یادشده عصر سنگ و عصر آهن می‌باشند.
اشیای یافته شده مربوط به عصر برنز در ایران باستان
۱۷۵۰ سال پیش از میلاد
کشف قلع در طی این زمان و ترکیب آن با مس منجر به شکل‌‌گیری آلیاژ برنز شد. درست است که شواهد، ساخت این آلیاژ را قبل از این هم تأیید می‌کنند، ولی محتمل‌ترین زمان برای کشف قلع ۱۷۵۰ سال پیش از میلاد تخمین زده می‌شود.
۱۵۰۰ سال پیش از میلاد
چنان‌که گفته شد کشف فرآیند‌های ذوب به ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد بر‌می گردد. این کشف اما نتیجه بزرگ تری را در پی داشت: رسیدن به عصر آهن. کشف فلز آهن انقلاب دیگری را در دنیای فلزات و ساخت تجهیزات رقم زد.
۱۰۰۰ تا ۱۴۰۰ سال پیش از میلاد
کشف فلز روی را به این سالها نسبت داده‌اند، فلزی که آلیاژ برنج را ضمن ترکیب شدن با مس ایجاد می‌کند.
۷۵۰ سال پیش از میلاد
کشف جیوه به ۷۵۰ سال پیش از میلاد بر می‌گردد. زمانی که مصریان آن را در سنگ گورهای خود به کار می‌برده‌اند.
پس از میلاد
گفته می‌شود کشف فلز آرسنیک در سال ۱۲۵۰ میلادی اتفاق افتاده است و پس از آن در سال ۱۵۵۷ پلاتین کشف شد که هر کدام شرح مفصلی بر نحوه کشف خود دارند.
کشف‌های فلزی قرن هجدهم میلادی
ابتدای قرن هجدهم با اختراع ماشین بخار، انقلاب بزرگی را در صنعت جهان پدید آمد. در این قرن، فهرست فلزات کشف شده کامل تر شد. به طوری که ۱۰ سال قبل از انقلاب آمریکا یعنی در سال ۱۷۳۵، کبالت کشف شد و ۱۵ سال بعد در سال ۱۷۵۰ آنتیموان عنصر بعدی بود که روی خود را به کاشفان کنجکاو نشان داد. نیکل و کروم، نقش های اصلی را در تولید فولادهای زنگ نزن ایفا می‌کنند. نیکل در سال ۱۷۵۱ و کروم در سال ۱۷۹۷ کشف شد. کشف بیسموت در سال ۱۷۵۳، منگنز در سال ۱۷۷۴، مولیبدن در سال ۱۷۸۱ و تلوریم در سال ۱۷۸۲ اتفاق افتاده است. تنگستن نیز در سال ۱۷۸۳ به جمع کشفیات فلزی بشر پیوست.
در سال ۱۷۸۹ و همزمان با شروع انقلاب فرانسه زیرکونیوم فلز بعدی بود که کشف شد. در همان سال اورانیوم نیز کشف شد. قابل ذکر است که اکسید اورانیوم سالها قبل بدون شناخت از خواص آن برای رنگ آمیزی برخی شیشه‌ها استفاده می‌شد. تیتانیوم در سال ۱۷۹۱ کشف شد ولی به دلیل ناشناخته ماندن خواص تا سال ۱۹۴۰ مورد توجه نبود. ییتریوم و برلیوم نیز به ترتیب در سال‌های ۱۷۹۴ و ۱۷۹۷ کشف شدند.
کشف‌های فلزی قرن نوزدهم میلادی
دهه اول قرن نوزدهم دهه تولد بسیاری از فلزات بوده است. نئوبیوم در سال ۱۸۰۱ و تانتالم در سال ۱۸۰۲ دو فلز نوزاد این دهه هستند. ۳ فلز ایریدیم، پالادیم و رودیم در سال ۱۸۰۳ کشف شدند. سال ۱۸۰۷ شاهد کشف پتاسیم و سدیم بود.
یک سال قبل از تولد ابراهام لینکن یعنی در سال ۱۸۰۸، پنج عنصر دیگر مورد شناسایی قرار گرفتند: بور، باریم، کلسیم، منیزیم و استرانسیوم.
سال ۱۸۱۴ سال کشف سریم بود و سه سال پس از آن، سه فلز مهم در باتری‌های امروزی یعنی لیتیوم، کادمیوم و سلنیوم توسط دانشمندان کشف شدند.
سیلیسیم در سال ۱۸۲۳ پا به عرصه دنیای فلزات و شبه فلزات نهاد. چیزی حدود ۲۶ درصد از پوسته زمین از سنگ های حاوی سیلیسیم تشکیل شده است. جالب است بدانید که فلز آلومینیوم به عنوان فراوان ترین فلز موجود در پوسته زمین در سال ۱۸۲۷ کشف شد. این فلز که یک سوم فولاد وزن دارد، یکی از سبک ترین فلزات است.
سال‌های ۱۸۲۸ تا ۱۸۸۵ سال‌های طلایی برای کشف بسیاری از فلزات بوده اند. توریم، وانادیم، لانتانیم، روتریوم، سزیم، روبیدیم، تالنتالیوم، گالیوم و ایندیوم از جمله این فلزات بوده اند.
۷ سال پس از آزمایش اولین لامپ روشنایی توسط ادیسون یعنی در سال ۱۸۸۶ فلز ژرمانیوم کشف شد. در سال ۱۸۹۸ پولونیوم و رادیم دو فلز رادیو اکتیو و بسیار نادر در طبیعت کشف شدند. این دو عنصر را ماری و پیر کوری کشف کردند.
کشف‌های فلزی قرن بیستم میلادی
می‌توان گفت که سایر عناصر فلزی در نیمه اول قرن بیستم کشف شدند. یوروپیوم و فرانسیوم از جمله این فلزات بودند. بین سال‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۶۱ خانواده‌ای از فلزات بنام عنصرهای فرا اورانیم (عنصرهای با عدد اتمی بالاتر از ۹۲ (عدد اتمی اورانیوم)) کشف شدند. این عنصرها به طور طبیعی در زمین وجود ندارند و به صورت مصنوعی با واکنش‌های هسته‌ای ساخته می‌شوند. آن ها همگی پرتوزا و ناپایداراند و دچار واپاشی هسته‌ای شده و به عنصرهای دیگر تبدیل می‌شوند. تا دهه دوم قرن بیست و یک، ۲۵ عدد از این عنصرها ساخته شده و آخرینِ آن‌ها عنصر اوگانسون با عدد اتمی ۱۱۸ است.
اینفوگرافیک تاریخ فلزات:
 |
 |
 |
 |
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.