آمالگام یکی از قدیمی ترین موادی است که برای ترمیم دندان ها از اوایل قرن نوزدهم مورد استفاده قرار گرفته است. هیچ یک از مواد موجود در دندانپزشکی به اندازه آمالگام مورد توجه محققین و دانشمندان این رشته نبوده است. در ده سال اخیر تحولات بزرگی در زمینه بهبود خواص آمالگام انجام گرفته و آلیاژهای جدید با خواص بهتر عرضه شده است.
مواد تشکیل دهنده آمالگام
پر کننده دندانی آمالگام از اختلاط آلیاژ آمالگام با جیوه پدید می آید. آلیاژ آمالگام از فلزات نقره، قلع، مس و مقدار مختصری فلزات گران قیمت مانند پلاتین، طلا و یا پالادیوم تشکیل شده است. مهم ترین فلزات موجود در آلیاژ آمالگام نقره و قلع می باشد. مقدار نقره در حدود ۷۰ تا ۷۳ درصد و مقدار قلع در حدود ۲۵ تا ۲۷ درصد است و این دو فلز به صورت ترکیبی Ag3Sn در آلیاژ وجود دارند.
به این نسبت اختلاط دو فلز، فاز گاما می گویند که تشکیل یک ترکیب بین فلزی می دهد. آلیاژ حاصل در اثر اختلاط با جیوه مقاوم ترین نوع آمالگام را ایجاد می کند و بدین جهت آلیاژهای آمالگام جدید از این فاز تشکیل شده است. هر چه قدر میزان نقره بیشتر باشد آمالگام سریع تر سخت شده و استحکام بیشتری خواهد داشت. علاوه بر آن، در حین سخت شدن انبساط زیادتری پیدا می کند. بالعکس در صورتی که مقدار قلع بیش از حد باشد، زمان سخت شدن طولانی تر بوده، استحکام کاهش می یابد و انقباض مختصری دیده می شود.
مقدار مس موجود در آلیاژ ۲ تا ۳ درصد است که باعث سختی و استحکام بیشتر آمالگام و انبساط جزئی آن می شود. افزودن روی به مقدار بسیار جزئی برای جلوگیری از سیاه شدن آمالگام در اثر اکسیداسیون است. اثر فلزات گران قیمت دیگر که به مقدار بسیار جزئی اضافه می شوند، چندان روشن نیست و به نظر میرسد که تاثیری بر روی خواص فیزیکی و مکانیکی آمالگام ندارد. به منظور تسریع در عمل ملقمه شدن، بعضی آلیاژها نیز محتوی ۳ درصد جیوه هستند. آلیاژ آمالگام را به شرط آن که دور از حرارت نگهداری شود، می توان به مدت طولانی بدون تغییر در خواص آن نگهداری کرد.
در حال حاضر بیش از ۵۰ نوع آلیاژ در بازار موجود است که با مشخصات و استانداردهای بینالمللی هماهنگ می باشند. تنها تفاوتی که بین آمالگام های موجود در بازار وجود دارد اندازه و شکل ذرات آن است. ذرات پودر ممکن است به شکل براده و یا ذرات با شکل کروی و بسیار ریز باشد. خواص فیزیکی آمالگام های تهیه شده از آلیاژهایی که دارای ابعاد و اشکال متفاوتی می باشد تقریباً مشابه است. اخیراً آلیاژهایی با ذرات بسیار ریز مورد توجه بیشتری قرار گرفته است، زیرا به نظر می رسد که زمان سخت شدن این نوع آلیاژها کوتاه تر بوده و دارای استحکام اولیه بیشتری نیز هستند. علاوه بر آن، آمالگام تهیه شده از این نوع آلیاژها با دیواره های حفره دندانی انطباق بهتری داشته و پرداخت آن آسان تر و سطح صاف تری نیز ایجاد می کند.
امروزه آلیاژهای جدیدی که دارای ذرات کروی با ابعاد مختلف می باشند به دندانپزشکان عرضه شده است، که برای تهیه آن آلیاژ مذاب را در خلاء با فشار رها می کنند. به طوری که پس از سرد شدن به صورت گویچه های بسیار ریزی در می آیند. این نوع آلیاژ آسان تر با جیوه مخلوط شده و به علت دارا بودن سیالیت بیشتر در موقع تراکم احتیاج به فشار زیاد ندارد. سطح پرشده آن نیز کاملاً صاف و یکنواخت می باشد.
جیوه
الزام مهم جیوه مورد مصرف برای تهیه آمالگام، درجه خلوص آن می باشد. وجود آلودگی از جمله موادی مانند آرسنیک و سرب می تواند منجر به فساد پالپ شود. علاوه بر این، ناخالصی جیوه، خواص فیزیکی آمالگام را تغییر می دهد. جیوه مورد استفاده در دندانپزشکی باید با مشخصاتی که از طرف مراجع ذی صلاح مانند جامعه دندانپزشکی آمریکا پیشنهاد گردیده است، مطابقت داشته باشد.
واکنش سخت شدن
در اثر اختلاط پودر و جیوه، سطح خارجی ذرات آلیاژ تحت تاثیر جیوه قرار گرفته و به تدریج جیوه در عمق ذرات نفوذ می نماید. در نتیجه آلیاژ در جیوه حل می شود و نقره و قلع با جیوه ترکیب و تشکیل دو فاز جدید به نام های ɣ۱ و ɣ۲ می کند. فاز ۱ با فرمول Ag2Hg3 در ابتدا بلورینه شده و سپس فاز ۲ با فرمول Sn7Hg8 با سرعت زیادی فرایند بلورینه شدن را طی می کند. این دو فاز پس از بلورینه شدن، سطح ذرات آلیاژ را پوشانده و از نفوذ بیشتر جیوه به فازهای ɣ۱ و ɣ۲ جلوگیری می کند. بنابراین جیوه هیچ گاه به طور کامل در عمق ذرات آلیاژ نفوذ نمی کند. میزان دو فاز ɣ۱ و ɣ۲ بستگی به مقدار جیوه موجود در مخلوط دارد.
خواص مکانیکی آمالگام
از آن جایی که آمالگام برای ترمیم حفراتی که تحت فشارهای بالا هستند به کار می رود، باید دارای استحکام فشاری مناسبی باشد. مقدار استحکام فشاری آمالگام در حدود ۲۸۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع (۲۷۵ مگاپاسکال) است. استحکام کششی آمالگام در حدود ۲۰% استحکام فشاری آن است، به همین جهت آمالگام در لبه های نازک مقاومت کافی ندارد.
قرارگیری آمالگام در حفره دندان
انبساط دیررس آمالگام
تغییرات حجمی آمالگام پس از قرارگیری در حفره دندانی، معمولاً تا ۲۴ ساعت ادامه می یابد و پس از این مدت آنقدر ناچیز است که قابل چشم پوشی است. در صورتی که آمالگام در حین کاربرد به رطوبت آغشته شود، انبساط فوق العاده زیادی در حدود ۴۰۰ میکرون در سانتیمتر و یا ۰٫۴% پیدا می کند. این انبساط ۳ تا ۵ روز بعد از پر کردن آغاز شده و ماه ها ادامه می یابد. علت این پدیده مربوط به خوردگی روی موجود در آمالگام، در حضور رطوبت و آزاد شدن هیدروژن است. هیدروژن های آزاد شده در ضخامت آمالگام ایجاد فشار کرده و در نتیجه آن را از حفره بیرون می راند. باید به خاطر داشت که تماس رطوبت بزاق با سطح آمالگام پس از تراکم اثری در ایجاد تغییرات حجمی آن ندارد. در آمالگام های فاقد روی، چنین انبساطی دیده نمی شود.
شما همراهان گرامی سایت عصر مواد می توانید جهت بهره مندی از اطلاعات تکمیلی در مورد آمالگام، این ماده دندانی پر کاربرد، مقاله ی “Dental amalgam: An update”، نوشته ی Ramesh Bharti و همکارانش، را از طریق لینک زیر دریافت کرده و مطالعه بفرمایید. این مقاله در سال ۲۰۱۰ در Journal of Conservative Dentistry منتشر شده است.
Dental amalgam review
فرمت: PDF
تعداد صفحه: ۵
زبان: انگلیسی
حجم: ۱٫۴ مگابایت
لینک دانلود از عصر مواد:
مطالب مرتبط:
 |
 |
 |
 |
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.