کد تایید صلاحیت جوشکاری و جوشکار – ASME SEC. 9

انجمن مهندسان مکانیک آمریکا (American Society of Mechanical Engineers) که به اختصار به آن ASME گفته می شود، در سال ۱۸۸۰ توسط گروه کوچکی از صنعت گران پیشرو برای تدوین استاندارد ساخت دیگ های بخار تاسیس شد و اکنون به یک سازمان بزرگی تبدیل شده است که در تمام رشته های مهندسی از طریق اشتراک دانش، توسعه تکنولوژی، آموزش و توسعه مهارت نیروی انسانی، تحقیق و پژوهش، تدوین و نشر کد، استاندارد و نشریات تخصصی، برگزاری کنفرانس، همکاری با دانشگاه ها و مراکز پژوهشی، سعی در کمک به جامعه مهندسی در سطح جهان برای بهبود زندگی مردم دارد. از جمله کدهایی که ASME تدوین و منتشر نموده است، کدهای ساخت بویلرها و مخازن تحت فشار (Boiler and Pressure Vessel Code) است که به اختصار BPVC گفته می شود. کدها، استانداردهایی هستند که رعایت آن ها در ایالات متحده آمریکا اجباری بوده و جنبه حقوقی و قانونی دارند. برای خواندن جزئیات بیشتر در خصوص تفاوت کد و استاندارد، می توانید این مطلب از عصر مواد را بخوانید.

کدهای ASME BPVC در ۱۲ بخش (Section) تدوین شده است که عبارتند از:

بخش ۱- قوانین ساخت دیگ بخار یا بویلرهای نیرو یا پر فشار

ASME BPVC Section I: Rules for Construction of Power Boilers

بخش ۲- مشخصات فنی مواد و متریال

ASME BPVC Section II: Materials

بخش ۳ – قوانین ساخت تجهیزات مورد استفاده در تاسیسات هسته ای

ASME BPVC Section III: Rules for Construction of Nuclear Facility Components

بخش ۴- قوانین ساخت دیگ بخار یا بویلرهای حرارتی یا کم فشار

ASME BPVC Section IV: Rules for Construction of Heating Boilers

بخش ۵- آزمون های غیر مخرب

ASME BPVC Section V: Nondestructive Examination

بخش ۶- قوانین توصیه شده برای مراقبت و عملیات دیگ بخار یا بویلرهای حرارتی یا کم فشار

ASME BPVC Section VI: Recommended Rules for the Care and Operation of Heating Boilers

بخش ۷- دستورالعمل های توصیه شده برای مراقبت از دیگ بخار یا بویلرهای نیرو یا پر فشار

ASME BPVC Section VII: Recommended Guidelines for the Care of Power Boilers

بخش ۸- قوانین ساخت مخازن تحت فشار

ASME BPVC Section VIII: Rules for Construction of Pressure Vessels

بخش ۹- تایید صلاحیت جوشکاری، لحیم کاری و اتصال

ASME BPVC Section IX: Welding, Brazing, and Fusing Qualifications

بخش ۱۰- مخازن تحت فشار از کامپوزیتی پلاستیک تقویت شده با الیاف (FRP)

ASME BPVC Section X: Fiber-Reinforced Plastic Pressure Vessels

بخش ۱۱- قوانین بازرسی در حین سرویس تجهیزات نیروگاه هسته ای

ASME BPVC Section XI: Rules for Inservice Inspection of Nuclear Power Plant

بخش ۱۲- قوانین ساخت و ادامه سرویس مخازن حمل و نقل

ASME BPVC Section XII: Rules for Construction and Continued Service of Transport Tanks

کدهای ASME BPVC را در یک تقسیم بندی می توان به سه گروه تقسیم کرد:

کدهای ساخت (Construction Codes): کدهایی که برای ساخت قطعه یا تجهیز مورد استفاده قرار می گیرند، مثل بخش های ۱، ۳، ۴ و ۸٫

کدهای مرجع (Reference Codes): کدهایی هستند که در کدهای ساخت به عنوان مرجع برای ساخت قطعه یا تجهیز معرفی شده اند، مثل بخش ۵ و ۹٫

کدهای حین سرویس (In-Service Codes): کدهایی هستند که برای بازرسی و نگهداری حین سرویس تجهیزات ساخته شده طبق کدهای ساخت پس از نصب آن ها در سرویس مورد استفاده قرار می گیرند، مثل بخش های ۶ و ۷٫

بخش ۹ کد ASME BPVC از پر کاربردترین بخش های آن است که برای مشخص کردن نحوه ی تایید صلاحیت دستورالعمل جوشکاری، لحیم کاری و اتصال و تایید صلاحیت جوشکار، لحیم کار و اپراتورهای جوشکاری، لحیم کاری و اتصال تهیه و منتشر شده است و در تدوین دستورالعمل جوشکاری و لحیم کاری هم از آن استفاده می شود. این کد شامل قوانین و مقررات ساخت یک اتصال و چگونگی انجام جوشکاری و لحیم کاری نیست بلکه حداقل الزامات لازم برای اطمینان از تولید یک جوش با کیفیت را مشخص می کند. مقررات و قواعد این کد آگاهانه به نحوی تدوین شده است که Engineering Judgment از اهمیت و موضوعیت برخوردار است. Engineering Judgment در این جا به این مفهوم است که در فعالیت های مهندسی گاه به موضوعی بر میخوریم که به صورت شفاف در کد بیان نگردیده است، در این صورت، کاربر بر حسب شرایط و اقتضائات کار، از دانش، تجربه و قضاوت مهندسی خود کمک می گیرد تا کد را تفسیر کند و گره از کار بگشاید. در اصطلاح ساده و کاربردی، مهندس یا کاربر کد، اجتهاد می کند، یعنی در جایی که متن کد الزام صریحی را مشخص نکرده باشد و از ابهام برخوردار باشد، مهندس به کمک دانش، تجربه، تحلیل، داوری و قضاوت خود، به تفسیر آن می پردازد و مثل یک مجتهد فتوای خود را بیان می کند. البته باید توجه داشت که Engineering Judgment یا قضاوت و داوری مهندسی هرگز نباید برای لغو الزامات اجباری یا ممنوعیت های ویژه این کد استفاده شود.

کد (ASME BPVC Sec. 9 (IX برای تایید صلاحیت دستورالعمل جوشکاری و جوشکار در ساخت بویلرها، مخازن تحت فشار و پایپینگِ موضوع کدهای ASME BPVC و ASME B31 استفاده می شود. در واقع کدهایی مثل ASME BPVC Sec I, III, IV, VIII, XII و ASME B31.1, B31.3 برای تایید صلاحیت دستورالعمل جوشکاری و تایید صلاحیت جوشکار از الزامات کد ASME BPVC Sec. IX استفاده می کنند. علاوه بر این کدها، کدها و استانداردهای API مانند ۵۱۰ (کد بازرسی مخازن تحت فشار)، ۵۷۰ (کد بازرسی پایپینگ)، ۶۵۰(کد مخازن جوش داده شده برای ذخیره نفت)، ۶۵۳ (کد بازرسی مخزن)، ۶۱۰ (استاندارد ساخت پمپ های گریز از مرکز) و ۶۱۸ (استاندارد ساخت کمپرسورهای رفت و برگشتی) نیز از کاربر می خواهد که برای تایید صلاحیت دستورالعمل جوشکاری و تایید صلاحیت جوشکار از الزامات کد ASME BPVC Sec. IX استفاده کند. از سوی دیگر استانداردهای ASTM مربوط به فلزات آهنی نیز هر جا نیاز به جوشکاری تعمیری قطعات ریخته باشد و ساخت یا استفاده از قطعه/تجهیز طبق کد بویلرها و مخازن تحت فشار ASME درخواست شده باشد، تایید صلاحیت دستورالعمل جوشکاری و تایید صلاحیت جوشکار را به ASME BPVC Section IX ارجاع می دهد.

کد ASME BPVC Section IX در ۴ بخش و ۹ ضمیمه تدوین شده است که عبارتند از:

بخش اول – الزامات عمومی (Part QG)

بخش دوم – الزامات جوشکاری (Part QW)

بخش QW در پنج فصل تهیه شده است که عبارتند از:

فصل ۱ (Article I – QW 1XX): در این فصل الزامات عمومی جوشکاری مثل وضعیت یا جهت جوشکاری، انواع و اهداف تست ها و آزمون های تایید جوش شامل تست های کشش، خمش، ضربه و چقرمگی شیاری، تست های جوش گوشه و سایر تست ها مشخص شده است.

فصل ۲ (Article II – QW 2XX): در این فصل نحوه ی تایید صلاحیت دستورالعمل جوشکاری و مواردی چون آماده سازی نمونه برای تست های تایید جوش (PQR) و متغیرهای جوشکاری مورد بحث قرار گرفته است.

فصل ۳ (Article III – QW 3XX): در این فصل نحوه ی تایید صلاحیت جوشکار و اپراتور جوشکاری و مواردی چون آماده سازی نمونه برای تست های تایید جوشکار (WPQ) و متغیرهای جوشکاری مورد بحث قرار گرفته است.

فصل ۴ (Article IV – QW 4XX): در این فصل اطلاعات مورد نیاز جوشکاری مثل متغیرها، تکنیک ها، گروه بندی فلز پایه، F-Numbers، ترکیب شیمیایی فلز جوش، ابعاد و تعداد نمونه آزمون ها، شکل های گرافیکی و روش اچ نمونه ها برای تست ماکرو مشخص شده است.

فصل ۵ (Article V – QW 5XX): در این فصل دستورالعمل های جوشکاری استاندارد (SWPS) معرفی و مشخص شده است که از این دستورالعمل های استاندارد تایید شده کجا می توان و کجا نمی توان استفاده کرد.

بخش سوم – الزامات لحیم کاری (Part QB)

مثل بخش جوشکاری، در این بخش نیز که در ۴ فصل تدوین شده است، الزامات عمومی لحیم کاری سخت (Brazing)، تایید صلاحیت دستورالعمل لحیم کاری سخت، تایید صلاحیت لحیم کار سخت و اپراتورهای لحیم کاری سخت و در نهایت اطلاعات لازم برای لحیم کاری سخت مشخص شده است.

بخش چهارم – الزامات جوشکاری و اتصال پلاستیک (Part QF)

در این بخش نیز که در ۴ فصل تدوین شده است، الزامات عمومی جوشکاری پلاستیک، تایید صلاحیت دستورالعمل جوشکاری پلاستیک، ، تایید صلاحیت جوشکار پلاستیک و اپراتورهای جوشکاری پلاستیک و در نهایت اطلاعات لازم برای جوشکاری پلاستیک مشخص شده است.

علاوه بر این بخش و فصل ها، ضمائم کد ASME BPVC Section IX شامل ۳ ضمیمه اجباری و ۶ ضمیمه غیر اجباری است که عبارتند از:

ضمیمه غیر اجباری B: شامل فرم های جوشکاری و لحیم کاری شامل فرم های WPS، PQR، WPQ، BPS و BPQ است. اگر فقط می خواهید این فرم ها را دریافت کنید، سوال ۱۰ و پاسخ آن در این مطلب از عصر مواد را ببینید.

ضمیمه غیر اجباری D: شامل لیست P-Number است.

ضمیمه اجباری E: شامل لیست SWPS های مجاز است.

ضمیمه اجباری F: شامل یکاهای استاندارد برای استفاده در معادلات و روابط است.

ضمیمه غیر اجباری G: شامل راهنمای استفاده از یکاهای SI و یکاهای مرسوم U.S. در کدها ASME BPVC است.

ضمیمه غیر اجباری H: شامل توضیحات مربوط به جوشکاری با تکنیک شکل موج کنترل شده (Waveform Controlled) است.

ضمیمه اجباری J: شامل راهنمایی برای اختصاص P-Number به فلزات پایه ای که در لیست جدول QW/QB-422 وجود ندارند، است.

ضمیمه غیر جباری K: شامل راهنمایی برای استفاده از الزامات ASME BPVC Section IX در سایر کدها، استانداردها، مشخصات فنی و قراردادها است.

ضمیمه غیر جباری L: شامل تایید صلاحیت جوشکار و اپراتور جوشکاری طبق IS0-9606-1 و ISO 14732 است.

اگر کاربر این استاندارد هستید، حتماً با تهیه WPS و PQR و تایید صلاحیت جوشکار هم سر و کار دارید، پس اگر نیاز به آموزش تدوین دستورالعمل جوشکاری (WPS) و تایید آن (PQR) دارید یا می خواهید پاسخ برخی سوالات خود را دریافت کنید، می توانید با آموزش های گام به گام و نکته به نکته تهیه WPS و PQRدر عصر مواد همراه ما باشید.