آهن پر مصرف ترین فلز صنعتی است که البته به صورت یک عنصر خالص استفاده صنعتی چندانی ندارد، بلکه این آلیاژهای آهن هستند که آن را به کاربردترین فلز در زندگی بشر تبدیل کرده اند. مهم ترین عنصر آلیاژی آهن، کربن است که بر اساس مقدار آن در ترکیب آلیاژ آهن-کربن، دو دسته ی بزرگ از آلیاژهای آهنی یعنی فولادها و چدن ها از هم تفکیک می شوند. در یک تعریف عمومی و پذیرفته شده، فولادها را آلیاژهای آهن با مقدار کربن کمتر از ۲ درصد و چدن ها را آلیاژهای آهن با مقدار کربن بیشتر از ۲ درصد (تا حدود ۶ درصد) می نامند.
فولادها خانواده بزرگ و گسترده ای از آلیاژهای آهن – کربن و سایر عناصر هستند که آن ها را می توان بر اساس مقدار کربن، ترکیب شیمیایی، روش تولید، کاربرد اصلی، ویژگی های برجسته و … دسته بندی نمود. در استانداردها و مشخصات فنی مختلفی که گستره ی بین المللی، ملی و یا شرکتی دارند، از نامگذاری های مختلفی برای انواع فولادها استفاده شده است. مبنای نامگذاری فولادها در استاندارد آمریکایی ASTM، سیستم نامگذاری SAE/AISI است. در این نوشته، نامگذاری فولادها بر اساس این سیستم معرفی می شود:
نامگذاری فولادهای کربنی و کم آلیاژ
از دهه ۱۹۳۰ میلادی انجمن آهن و فولاد آمریکا یا AISI (مخفف عبارت American Iron and Steel Institute) و انجمن مهندسان خودروی آمریکا یا SAE (مخفف عبارت Society of Automotive Engineers) با همکاری هم یک سیستمی برای نامگذاری فولادها معرفی کرده اند که مبنای نامگذاری فولادها برای استانداردهای آمریکایی ASTM هم بوده است. بر اساس سیستم نامگذاری AISI/SAE، برای نامگذاری فولادهای کربنی و آلیاژی از یک سیستم ۴ یا ۵ کاراکتری (XXXX/XXXXX) استفاده می شود.
دو کاراکتر اول از سمت چپ (کاراکترهای قرمز) توسط AISI/SAE تعریف شده و به هر گروه از فولادها یک عدد مطابق با جدول زیر تخصیص داده شده است. با مراجعه به این جدول می توان از نوع و رده فولاد اطلاع پیدا کرد. با توجه به اینکه فولادهای زیادی در هر گروه وجود دارد، شناسایی یک فولاد خاص بر اساس کاراکترهای بعدی انجام می گیرد. دو یا سه کاراکتر بعدی بیانگر مقدار کربن در ترکیب شیمیایی فولاد ضرب در ۱۰۰ است.
در برخی موارد اگر عنصر خاصی در ترکیب فولاد حضور داشته باشد، علامت آن عنصر در کاراکتر وسطی می آید. به طور مثال حرف B در XXBXX اشاره به حضور عنصر بور در ترکیب شیمیایی فولاد (به مقدار ۰٫۰۰۰۵-۰٫۰۰۳ درصد) دارد.
گروه فولاد و شماره آن در نامگذاری AISI/SAE
فایل pdf این جدول را می توانید از عصر مواد دریافت کنید
نامگذاری فولادهای زنگ نزن یا استنلس استیل ها
سیستم نامگذاری AISI/SAE برای فولادهای زنگ نزن کار شده (Wrought S.S)، مبنای نامگذاری آن ها در استانداردهای ASTM و سیستم UNS است. با وجود نقص و کاستی های زیاد در این سیستم قدیمی، نام برخی فولادهای زنگ نزن در همین سیستم، در صنعت کشورمان نیز متداول و مصطلح است. برای مثال استیل های بسیار شناخته شده و پر کاربرد ۳۰۴ یا ۳۱۶ نام گریدهایی از فولاد زنگ نزن آستنیتی است که نامگذاری آن ها طبق AISI/SAE بوده است.
برای نامگذاری فولادهای زنگ نزن کار شده در AISI/SAE از یک سیستم ۳ کاراکتری (XXX) استفاده می شود. کاراکتر اول از سمت چپ (کاراکتر قرمز) توسط AISI/SAE تعریف شده و به برخی از فولادهای زنگ نزن یک عدد مطابق با جدول زیر تخصیص داده شده است. اساس این نامگذاری بر مبنای ساختار فازی فولادهای زنگ نزن است. همان طور که در این جدول مشاهده می فرمایید، عدد ۲ و ۳ نشانگر ساختار آستنیتی و عدد ۴ نشانگر ساختارهای فریتی و مارتنزیتی است. عدد ۶ نیز اختصاص به فولادهای زنگ نزن سختی رسوبی دارد. دو کاراکتر بعدی شماره ردیف بوده و واجد معنای خاصی نیست.
| سری فولاد زنگ نزن در
AISI/SAE |
نوع فولاد زنگ نزن | مثال |
| ۲XX | فولادهای زنگ نزن آستنیتی کروم – منگنز – نیکل دار
Austenitic Stainless Cr-Mn-Ni Steels |
۲۰۱، ۲۰۲ و ۲۰۵ |
| ۳XX | فولادهای زنگ نزن آستنیتی کروم – نیکل دار
Austenitic Stainless Cr-Ni Steels |
۳۰۴، ۳۱۶L ،۳۰۴L ،۳۱۶ ،۳۱۰ و ۳۲۱ |
| ۴XX | فولادهای زنگ نزن فریتی و مارتنزیتی
Ferritic & Martensitic Stainless Steels |
فریتی مثل ۴۰۳، ۴۳۰ و ۴۴۶
مارتنزیتی مثل ۴۱۰، ۴۲۰ و ۴۴۰ |
| ۶XX | فولادهای زنگ نزن سختی رسوبی
Precipitation-Hardening Stainless Steels |
۶۳۰، ۶۳۱ و ۶۳۲ |
لیست تعدادی از فولادهای زنگ نزن طبق نامگذاری AISI/SAE به همراه ترکیب شیمیایی آن ها را می توانید از لینک زیر از وب سایت عصر مواد دریافت کنید:
نام و ترکیب شیمیایی فولادهای زنگ نزن طبق نامگذاری AISI/SAE
فرمت: PDF
حجم: ۱٫۲۶ مگابایت
لینک دانلود:
نامگذاری فولادهای زنگ نزن در سیستم AISI/SAE علیرغم ساده بودن دارای چند ایراد مهم است:
۱- علیرغم ارتباط این نامگذاری با ساختار فازی فولادهای زنگ نزن، ارتباطی بین نام و ترکیب شیمیایی آن ها وجود ندارد. به عبارت بهتر، نمی توان از روی نام این فولادها به ترکیب شیمیایی یا حداقل مقدار عناصر اصلی آن ها پی برد.
۲- در این نامگذاری، هر دو گروه فولادهای زنگ نزن فریتی و مارتنزیتی با عدد ۴ نشان داده شده اند، لذا تفکیک آن ها از هم از روی نامشان ممکن نیست. در واقع با وجود تفکیک فولادهای زنگ نزن آستنیتی با اعداد ۲ و ۳، این سیستم نامگذاری هیچ تفکیکی برای فولادهای زنگ نزن فریتی و مارتنزیتی قائل نشده است و بدون آشنایی قبلی با تیپ های این دو نوع فولاد، از روی نام آن ها نمی توان به فریتی یا مارتنزیتی بودن آن ها پی برد.
۳- در این سیستم، نامگذاری فولادهای زنگ نزن دو فازی یا دوپلکس با ساختار دو فازی فریت – آستنیت پیش بینی نشده است.
این مطلب در حال تکمیل است …
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.