رنگ خودرو یکی از مهمترین فاکتورهای موثر بر جذابیت خودرو و جلب مشتری است. رنگ هم جلوه زیبایی به خودرو می بخشد و هم بدنه فلزی خودرو را از زنگ زدگی، پوسیده شدن و ساییدگی محافظت می کند. تمام رنگ ها پس از مدت زمان معینی در اثر عوامل و شرایط محیطی آسیب دیده و در نهایت تخریب می شوند ولی رنگ خودرو باید بتواند دوام زیادی در مقابل نور خورشید، باد و باران، شرایط جوی، تغییرات دمایی محیط، برخورد شن، ماسه و سنگ ریزه، ضربات سطحی و مواردی از این قبیل داشته و زیبایی بصری خود را هم از دست ندهد. تحقق این دوام و زیبایی در رنگ خودروها، تحت تاثیر پارامترهای مهمی از جمله آماده سازی سطح بدنه، سیستم رنگ (ترتیب لایه های رنگ، نوع و ضخامت رنگ)، کیفیت رنگ های مصرفی و مواد اولیه آن ها، نحوه ی اعمال رنگ و فرایندهای اجرایی آن است. تفاوت در کیفیت و دوام رنگ خودروها نیز می تواند از تفاوت های هر چند ریز و جزئی در هر کدام از این پارمترها نشات بگیرد.
سیستم رنگ خودرو
سیستم رنگ خودرو به خصوص خودروهای داخلی معمولاً از لایه های زیر تشکیل می شود:
بدنه خودرو + لایه فسفاته + رنگ آستر اولیه (ED) + رنگ آستر یا پرایمر + دو لایه رنگ رویه (بیس کوت + کیلر کوت)
برای اعمال این سیستم رنگ بر روی بدنه خودرو، عملیات های زیادی در خطوط رنگ شرکت های خودروساز انجام می گیرد تا انتظارات مشتری از رنگ خودرو محقق شود. اولین مرحله در این فرایند، آماده سازی سطحی است. برای دستیابی به یک کیفیت مناسب در رنگ آمیزی سطوح، این مرحله دارای نقش مهم و حیاتی است. آماده سازی سطح بدنه خودروها به منظور حذف آلودگی های سطحی، افزایش چسبندگی رنگ و افزایش مقاومت به خوردگی و دوام فیلم رنگ انجام می شود. به این مرحله یا سالنی که آماده سازی سطحی در آن انجام می گیرد، PT می گویند که مخفف کلمه Pre-Treatment است. لایه پوشش فسفاته، در این مرحله، روی سطح اعمال می شود. پس از PT، رنگ آمیزی بدنه شروع می شود. بر روی لایه فسفاته، یک لایه رنگ آستر اولیه به روش غوطه وری الکتریکی (Electrodeposition) اعمال و پخت آن در کوره انجام می شود. در ادامه، یک لایه رنگ آستر به روش الکترواستاتیک اعمال و دوباره پخت آن در کوره انجام می شود. در نهایت یک لایه رنگ رویه ی بیس کوت هم به روش الکترواستاتیک اعمال می شود. در رنگ های متالیک، بر روی این بیس کوت، یک لایه رنگ نهایی به نام کلیر کوت نیز اعمال می شود. پایان بخش این فرایند، پخت رنگ در کوره و سپس پولیش کاری و کنترل نهایی است. در این نوشته، توضیح مختصری در خصوص هر یک از این مراحل داده می شود. جزئیات بیشتر و دقیق تر از فرایند رنگ آمیزی خودرو، سیستم رنگ و رنگ های مصرفی در شرکت های خودروساز، به زودی در نوشته جداگانه ای تقدیم علاقمندان و کاربران محترم عصر مواد خواهد شد.
مراحل اجرای رنگ خودرو در سالن های رنگ خودروسازها:
- آماده سازی سطحی (PT)
فرایند PT به منظور آماده سازی سطح بدنه در بیشتر خودروسازها معمولاً شامل مراحل زیر است:
- شستشوی اولیه (Pre washing)
- چربی گیری (Degreasing) در چند مرحله به منظور حذف چربی و روغن های سطحی باقیمانده از مراحل قبلی تولید
- آبکشی (Rinsing) در چند مرحله به منظور شستشوی مواد چرب گیر از سطح و جلوگیری از انتقال مواد شیمیایی به مراحل بعدی
- فعال سازی سطح (Activation) برای فسفاته کاری به منظور افزایش واکنش پذیری سطح و دستیابی به پوشش فسفاته ای با کیفیت مطلوب تر
- فسفاتاسیون سطح (Phosphating) به منظور ایجاد خلل و فرج میکروسکوپی برای بهبود چسبندگی رنگ و افزایش مقاومت به خوردگی بدنه
- خنثی سازی سطح (Passivation) جهت خنثي سازي يون های باقی مانده از مرحله فسفاته بر روی بدنه
- مرحله نهایی آبکشی با آب دیونیزه (DI water) در چند مرحله به منظور شستشوی باقیمانده املاح و رسوبات بر روی سطح بدنه و جلوگیری از انتقال مواد شیمیایی به حوضچه رنگ
- اعمال رنگ آستر اولیه ED به روش غوطه وری الکتریکی (Electrodeposition)
پس از آماده سازی سطح، نوبت به اعمال لایه اول رنگ بر روی لایه فسفاته می رسد. لایه آستر اولیه با غوطه ور کردن بدنه در داخل یک حوضچه رنگ و اعمال ولتاژ بین آند و کاتد تشکیل می شود. این فرایند را غوطه وری الکتریکی (Electrodeposition) یا الکترو فورز و به رنگ اعمال شده هم رنگ ED می گویند. در این فرایند، حوضچه رنگ شامل رزین و پیگمنت های رنگ، آب دیونیزه، حلال های رنگ و افزودنی های دیگر، نقش حمام الکترولیتی را بر عهده دارد و بر حسب آند یا کاتد واقع شدن بدنه فلزی خودرو، دو سیستم الکتروفورز آندی (AED) و الکتروفورز کاتدی (CED) توسعه پیدا کرده است. رنگ های مورد استفاده در این دو سیستم متفاوت است. در سیستم آندی، قطب مثبت جریان الکتریکی به بدنه خودرو متصل شده و بدنه آند واقع می شود، فرم یونی رزین رنگ مصرفی در این سیستم به دلیل داشتن بار منفی به سمت قطب مثبت یا آند (بدنه خودرو) حرکت می کند و ضمن واکنش شیمیایی، بر سطح بدنه می نشیند. برخلاف سیستم آندی، در سیستم کاتدی، قطب منفی جریان الکتریکی به بدنه خودرو متصل شده و بدنه کاتد واقع می شود. فرم یونی رزین رنگ مصرفی در این سیستم به دلیل داشتن بار مثبت به سمت قطب منفی یا کاتد (بدنه خودرو) حرکت می کند و ضمن واکنش شیمیایی، بر سطح بدنه می نشیند. به دلیل مزایای سیستم کاتدی نسبت به آندی، در حال حاضر، سیستم کاتدی از کاربرد بیشتری در سالن های رنگ ED خودروسازها برخوردار است.
پس از اعمال رنگ در حوضچه غوطه وری، مراحل زیر تا انجام فرایند بعدی بر روی بدنه انجام می گیرد:
- شستشو با محلول UF: محلول UF شامل آب، حلال های رنگ ED و افزودنی های دیگر است. بدنه پس از خروج از حوضچه ED در چند مرحله توسط این محلول شسته می شود تا رنگ اضافی و رنگ هایی که به صورت شیمیایی جذب سطح نشده اند، از آن جدا شوند و فیلم نایکنواختی در سطح تشکیل نشود.
- آبکشی با آب دیونیزه
- خشک کردن و پخت رنگ در کوره
- بازرسی، صافکاری، سنباده زنی و تمیزکاری: مرحله پایانی در فرایند رنگ ED به ایستگاه ED Sanding معروف است. در این مرحله، پس از خشک شدن رنگ آستر اولیه، بدنه بازرسی می شود و در صورت نیاز به تعمیر و رفع مشکلات کیفی رنگ، عملیات صافکاری، سمباده زنی و واش پرایمر زنی انجام می گیرد و در نهایت با بادگیری و دستمال کشی، ذرات و گرد و غبار از سطح بدنه پاک می شود تا فرایند بعدی بر روی بدنه انجام شود.
این نوشته در حال تکمیل است …
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.