توضیحات:
آزمایش مایعات نافذ (Liquid Penetrant Test: LPT یا Dye Penetrant Test: DPT) یا تست PT از مهم ترین و پر کاربردترین روش های بازرسی و تست غیر مخرب (NDT) است که برای آشکارسازی و تشخیص ناپیوستگی ها و عیوب سطحی (عیوب راه به در به سطح قطعات) که امکان نفوذ مایع نافذ از دهانه آن ها ممکن می باشد، استفاده می شود. این روش برای تمام مواد فلزی و غیر فلزی به جز مواد متخلخل و جاذب طوبت قابل استفاده است. تست PT بر اصول زیر استوار است:
- نفوذ یک مایع نافذ (penetrant) به درون عیوب و ناپیوستگی های سطحی در اثر خاصیت مویینگی
- بیرون کشیدن مایع نافذ از درون ناپیوستگی ها با کمک یک ماده ظهور یا آشکارساز (developer)
- قابل رویت شدن علایم ناپیوستگی ها در زمینه آشکارساز در سطح آزمایش شده
مراحل تست PT:
- ۱- تمیزکاری و آماده سازی سطح (Cleaning and surface preparation)
مرحله اول در انجام تست PT، تمیزکاری و آماده سازی سطح است. حضور آلودگی های سطحی از قبیل رنگ، روغن، چربی، گرد و خاک، اسپاتر، پوسته زنگ زده و لایه های اکسیدی می تواند مانع از نفوذ مایع نافذ به درون درزها و ناپیوستگی های سطحی شود یا به علت ترکیب مایع نافذ با برخی از این آلودگی ها، اثر مایع نافذ کاهش یا از بین برود و امکان شناسایی عیوب فراهم نشود. به منظور تمیزکاری از روش های شیمیایی مثل شستشو و پاک کردن با مواد چربی زدا و روش های مکانیکی مثل سندبلاست، سنگ زنی و برس زنی استفاده می شود.
۲- اعمال مایع نافذ (Penetrant Application)
پس از تمیزکاری و خشک شدن سطح کار، ماده نافذ روی سطح اسپری می شود. البته ممکن است از قلم مو و حتی برای قطعات کوچک از روش غوطه وری هم استفاده شود. در هر صورت، سطوح باید توسط مایع نافذ به طور کامل مرطوب شود تا مایع بتواند به خوبی به درون ناپیوستگی ها نفوذ کند.
- ۳- اعمال زمان نفوذ یا زمان توقف/ اسکان (Penetration (Dwell) Time)
در این مرحله، مدت زمانی در حدود ۵ تا ۳۰ دقیقه فرصـت داده مـی شود تا ماده نافذ بتواند به کمک خاصیت مویینگی مایعات به داخل فضاهای تنگ و ناپیوستگی های موئی نفوذ کند. این مدت زمان بستگی به توصیه های سازنده ماده نافذ، دمای قطعه کار، ماهیت و اندازه ناپیوستگی ها دارد. در بازرسی های عمومی جوش، مدت زمان توقف را معمولاً ۱۵-۱۰ دقیقه در نظر می گیرند.
- ۴- پاک کردن ماده نافذ اضافی از روی سطح (Excess Penetrant Removal)
پس از سپری شدن زمان نفوذ یا توقف، مایع نافذ اضافی از سطح قطعه پاک می شود، به طوری که سطح تمیز قطعه بدون آثار مـاده نافـذ نمایـان شود. البته باید مراقب بود تمیزکاری در حدی نباشد که سبب شسته شدن مواد نافذ از داخل ناپیوستگی ها شود. در بیشتر بازرسی های روتین در صنعت کشورمان که از ماده نافذ قابل شستشو با حلال استفاده می شود، برای پاک کردن ماده نافذ از سطح قطعه، از یک پارچه ی آغشته به حلال استفاده شده و از به کارگیری مستقیم حلال اجتناب می گردد.
- ۵- خشک کردن سطح پس از پاک کردن ماده نافذ اضافی (Drying)
با توجه به اینکه خشک نمودن سطح قبل از پاشیدن ماده آشکارساز از اهمیت زیادی برخوردار است، آن را به عنوان یک مرحله ی مجزا در نظر می گیریم.
- ۶- ظهور یا آشکارسازی (Developing)
پس از پاک کردن ماده نافذ و خشک شدن سطح قطعه کار، ماده آشکارساز (Developer) روی سطح قطعه پاشیده می شود. نقش آشکارساز، بیرون کشیدن ماده نافذ حبس شده در ناپیوستگی ها و شکاف ها به سطح نمونه و پخش آن روی سطح است. این ماده به نحوی اسپری می شود که یک لایه نازک و یکنواخت روی سطح قرار بگیرد. پس از اسپری این ماده، حلال آن تبخیر شده و پودر جاذب روی سطح باقی می ماند و باعث می گردد تا مایع نافذ از درون ناپیوستگی ها و شکاف های ریز سطحی به بیرون کشیده شود. با خارج شدن مایع نافذ از درون ناپیوستگی ها، علائم رنگی در زمینه سفید آشکارساز با سایز بزرگ تر از ابعاد واقعی ناپیوستگی ایجاد می شود. مدت زمان انتظار برای ظهور عیوب در حدود ۳۰-۱۰ دقیقه است.
- ۷- بازرسی و تفسیر علائم (Inspection & Interpretation)
بازرسی قطعه ی تست شده معمولاً حداقل ۱۰ دقیقه و حداکثر یک ساعت پس از آزمون، بسته به نوع ماده نافذ در زیر نور مرئی یا نور ماوراء بنفش انجام می گیرد.
با ارزیابی علائم ظاهر شده، نوع ناپیوستگی ها و پذیرش یا رد آن ها طبق معیارهای پذیرش در استاندارد/کد یا پروسیجر/دستورالعمل مشخص می شود.
- ۸– تمیزکاری نهایی (Post-Examination Cleaning)
پس از مشاهده و تفسیر علائم و مستندسازی، تمام آثار مواد نافذ، آشکارساز و تمیز کننده از روی سطوح پاک می شود.
متن کامل این نوشته را می توانید با کلیک بر روی عنوان نوشته زیر از عصر مواد بخوانید:
ویدیو:
در ویدیوی زیر، یک فیلم سه و نیم دقیقه ای بسیار زیبا با توضیح اصول تست PT با اشکال شماتیک و سپس اجرای آن بر روی یک نمونه واقعی با توضیحات انگلیسی نشان داده شده است. وب سایت عصر مواد برای درک بهتر توضیحات انگلیسی، متن زیر نویس آن را به ویدیو اضافه و تقدیم کاربران محترم نموده است. اگر قصد آشنایی با تست PT را دارید، این ویدیو را از دست ندهید. البته لازم به توضیح است که انجام تست در این ویدیو با ماده نافذ قابل شستشو با آب انجام می گیرد. در بیشتر بازرسی های فنی در کشورمان از اسپری ماده نافذ قابل شستشو با حلال استفاده می شود. در هر صورت، اصول و مراحل آن ها یکی بوده و تنها نوع ماده نافذ و حلال آن متفاوت است.
نام ویدئو به فارسی: تست PT یا مایعات نافذ
نام ویدئو به انگلیسی (در یوتیوب): PT Test
زمان ویدئو: ۳ دقیقه و ۲۲ ثانیه
فرمت ویدئو: MP4 با کیفیت ۷۲۰
زبان: انگلیسی
زیرنویس: دارد
دوبله: –
اختصاصی عصر مواد: زیرنویس توسط عصر مواد اضافه شده است.
مشاهده ویدیو:
مطالب مرتبط:
- تست PT یا آزمایش مایعات نافذ
- بازرسی قطعات ریخته فولادی با تست مایع نافذ یا PT طبق استاندارد ISO 4987
- بازرسی جوش با تست غیر مخرب PT یا مایعات نافذ + ویدیو
- بازرسی به روش اولتراسونیک یا تست UT + ویدیو
- تست التراسونیک یا UT + ویدیو
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.