تهیه دستورالعمل جوشکاری (WPS) و تایید آن (PQR) و تایید صلاحیت جوشکاران (WPQ) از مهم ترین فعالیت های یک پروژه جوشکاری است که بر اساس کدها و استانداردهایی چون ASME SEC IX (9) ،AWS D1.1 و API 1104 انجام می گیرد. اگر زمان زیادی از آخرین WPS ای که نوشته اید گذشته است و نیاز به مرور نحوه ی تدوین WPS دارید، یا اگر می خواهید راهنمای کاملی برای تهیه WPS و PQR در اختیار داشته باشید، همچنین اگر مبتدی هستید و می خواهید بدون پرداخت هزینه های زیاد، روش تهیه WPS و PQR، آزمون های ارزیابی و تایید جوش، تایید صلاحیت جوشکار را یاد بگیرید و در کنار آن، ده ها نکته و مطلب کاربردی در زمینه فرایندها، تکنیک و روش کار جوشکاری را بلد شوید، با وب سایت عصر مواد در آموزش گام به گام و نکته به نکته تهیه دستورالعمل جوشکاری (WPS) و تایید آن (PQR) همراه ما باشید. این آموزش به صورت پرسش و پاسخ تدوین شده است و در خلال مطالب نوشتاری، از عکس، اینفوگرافیک، فایل صوتی و ویدئو برای آموزش بهتر هم کمک گرفته می شود. با توجه به اینکه متن این آموزش به فاصله کوتاهی پس از تولید محتوا، عرضه می شود، برنامه ریزی ما بر این است که مثل سریال های نمایش خانگی، هر هفته یک قسمت از این مجموعه ی چند قسمتی در وب سایت عصر مواد منتشر و تقدیم صنعت گران، دانشجویان و کارشناسان رشته های فنی شود. شما می توانید عصر مواد و محتوای آن را از نسخه اندرویدی و شبکه های اجتماعی آن هم دنبال کنید. پرسش های خود را هم می توانید از پایین همین صفحه در قسمت ثبت دیدگاه ارسال کنید، در اسرع وقت پاسخ داده خواهد شد. برای اطلاع از سایر آموزش های گام به گام در وب سایت عصر مواد اینجا کلیک کنید.
پرسش ۶۳ – در استاندارد ISO 15608 گروه بندی مواد بر اساس گروه های اصلی آن ها مشخص شده است. اگر ندانم که یک فولاد خاص در کدام گروه از این گروه بندی قرار می گیرد، از کجا باید شماره گروه آن را پیدا کنم؟
برای اینکه شماره گروه این مواد را پیدا کنید باید بر اساس آشنایی و شناخت کامل نسبت به نوع فولاد، ترکیب شیمیایی و استحکام مکانیکی آن، بتوانید گروه و شمارهی متناظر با آن را تشخیص دهید. در غیر این صورت، یک راه میانبر آن است که معادل آن فولاد را در استاندارد آمریکایی پیدا کنید. البته ممکن است آن فولاد، معادل کاملاً منطبقی در استانداردهای آمریکایی نداشته باشد، در این صورت نزدیک ترین گزینه به آن را بر اساس مشخصات فولاد انتخاب می کنیم. برای این منظور می توانید از نرم افزار کلید فولاد، یا جداول معادل یابی آلیاژها در استانداردهای مختلف و یا جستجوهای گوگلی کمک بگیرید. برای اینکه کار شما را آسان کرده باشم، تعدادی از این جداول را برای دریافت و استفاده شما معرفی می کنم:
پس از اینکه، نام گرید، کلاس و یا تیپ آلیاژ مورد نظر خود و یا عدد UNS آن را طبق استانداردهای آمریکایی مشخص کردید، حال وقتش است که به جدول QW/QB-422 استاندارد ASME Sec. IX مراجعه کرده و با یک جستجوی ساده، آلیاژ مورد نظر خود را پیدا کنید. اگر در این جدول دقت کنید، در کنار P-No وGroup No ، شماره گروه و زیرگروه هر ردیف از آلیاژها طبق ISO 15608 نیز در یک ستونی ذکر شده است. در شکل زیر، این مراحل را نشان داده ام:
یک نکته مهم اینکه شماره گروه و زیرگروه طبق ISO 15608 در برخی آلیاژها معادل P-No و Group No آن طبق ASME است. برای مثال، در همین شکل زیر مشاهده می شود که P-No و Group No استیل ۳۰۴ برابر با ۸ و ۱ و شماره گروه و زیرگروه آن نیز برابر با ۸ و ۱ است. البته این موضوع در همه آلیاژها صادق نیست. برای مثال، P-No و Group No استیل ۴۱۰ برابر با ۶ و ۱ ولی شماره گروه و زیرگروه آن در ISO 15608 برابر با ۷ و ۲ است.
پرسش ۶۴- در صنعت کشورمان، بسیاری از فولادها بیشتر با نام تجاری و یا نامگذاری استانداردهای قدیمی و منسوخ شده DIN مشهور و شناخته شده هستند. برای مثال می توان به Ck45 ،St 37 یا MO40 و غیره اشاره کرد. در حالی که این نامگذاری ها یا منسوخ شده و یا تجاری و شرکتی هستند و بنابراین در جدول QW/QB-422 استاندارد ASME و سایر استانداردهای مواد مورد استفاده قرار نمی گیرند، چگونه می توانم معادل جدید و همچنینP-No و Group No آن ها را پیدا کنم؟
معادل یابی نام های متداول و مشهور ولی غیر استاندارد انواع فولادها نیاز به شناخت کافی از انواع این آلیاژها، مشخصات و استاندارد آن ها دارد، ولی اگر شناخت کافی از فولادها هم ندارید و یا در این زمینه مبتدی هستید، می توانید به سادگی از کتاب یا نرم افزار کلید فولاد و یا جستجوهای گوگلی کمک بگیرید و معادل فولادها در استانداردهای مختلف را پیدا کنید. در صورت نیاز به آشنایی و آموزش کلید فولاد کلیک کنید. البته نام تجاری فولادها در نرم افزار کلید فولاد موجود نیست، در این خصوص نیز می توانید با جستجوهای گوگلی، از کاتالوگ و دیتاشیت فولاد سازها و فولاد فروش های معتبر استفاده کنید. اگر خیلی حوصله این کارها را ندارید و می خواهید نیاز خود را با یک جدول مختصر و جمع و جور بر طرف کنید، جدول زیر راهنمای مناسبی است که برای استفاده شما و برطرف کردن نیازتان در زمینه جوشکاری درصد زیادی از قطعات و سازه های صنعتی و ساختمانی تهیه کرده ام.
البته یک نکته مهمی را خاطر نشان شوم و آن اینکه: طبق بند QW-424.1 استاندارد ASME Sec IX، در صورتی که نام فلز یا معادل آن در جدول QW-422 پیدا نشد، می توان به جای P-No.، مشخصات (Specification)، تیپ و گرید (Type & Grade)، ترکیب شیمیایی (Chemical Analysis) و خواص مکانیکی (Mechanical Properties) آلیاژ مورد جوشکاری را در WPS جایگزین نمود.
دریافت فایل PDF شکل فوق:
P-No و Group-No گروهی از پرکاربردترین فولادها در صنعت کشورمان
پرسش ۶۵- جدول QW/QB-422 استاندارد ASME حاوی چه اطلاعاتی است؟ چگونه از این جدول برای استخراج P-No و Group-No آلیاژهای مختلف استفاده کنم؟
بخشی از جدول QW/QB-422 در شکل زیر آمده است. برای آشنایی بیشتر با محتوای این جدول، ستون های مختلف آن توضیح داده می شود.
- ستون اول، Spec. No:
در این ستون، شماره استاندارد ASTM یا ASME هر آلیاژ مشخص شده است (اگر اطلاعات کمی در خصوص استاندارد ASTM و نامگذاری مواد طبق آن دارید، می توانید این نوشته از عصر مواد را ببینید). مثلاً A 108 به این معنا است که در استاندارد انجمن مواد آمریکا، مشخصات آلیاژ مورد نظر در گروه A استاندارد ASTM (فلزات آهنی) به شماره ۱۰۸ توضیح داده شده است. در صورتی که به ابتدای شماره ASTM، حرف S اضافه شود. به این معنی است که مشخصات آلیاژ مورد نظر در بین مشخصات فنی مواد معرفی شده در کد ASME BPVC Sec II هم وجود دارد. برای مثال SA-36 به این معنا است که مشخصات آلیاژ مورد نظر در کد ASME به شماره SA 36 توضیح داده شده است. در این خصوص لازم به توضیح است که در بخش دوم کدهای ASME برای بویلرها و مخازن تحت فشار (ASME BPVC Sec. II) که مربوط به فلزات آهنی (Part A) و فلزات غیر آهنی (Part B) است، مشخصات فنی برخی مواد در قالب Specification هایی با پیشوند SA و SB آمده است. این مشخصات دقیقاً یا با تغییرات خیلی جزئی منطبق بر استاندارد ASTM است یعنی مثلاً SA-36 همان ASTM A 36 است، با این تفاوت که با کد ASME منطبق شده است. پس در واقع، حرف S در ابتدای شماره استاندارد ASTM به این مفهوم است که این شماره در کد ASME هم استفاده شده است.
- ستون دوم، Type or Grade:
در استاندارد ASTM، آلیاژهای مختلف بر اساس تیپ، گرید یا کلاس گروه بندی شده اند. در این ستون، تیپ یا گرید آلیاژ بر اساس شماره استاندارد ASTM آن ذکر شده است. برای اطلاع از تفاوت گرید (GRADE)، تیپ (TYPE) و کلاس (CLASS) در گروه بندی آلیاژها می توانید بند آخر نوشته زیر از عصر مواد را ببینید:
سیستم نامگذاری فولادها و سایر فلزات در استانداردهای ASTM – قسمت دوم
- ستون سوم، UNS No:
در این ستون، شماره UNS هر آلیاژ که منحصر به فرد است ذکر شده است. UNS مخفف عبارت Unified Numbering System به معنی سیستم شماره گذاری یکپارچه مواد و آلیاژهای با کاربری تجاری است. همان طور که می دانید نامگذاری های مختلفی برای انواع مواد و آلیاژها در استانداردهای بین المللی و ملی و کارخانجات ساخت یا در مشخصات فنی برخی انجمن های تخصصی صورت گرفته است، برای یکپارچه کردن این نامگذاری ها و مشخص کردن یک آلیاژ مشخص با یک نام منحصر به فرد، از یک سیستم شماره گذاری شش کاراکتری شامل یک پیشوند با حرف انگلیسی و پنج رقمی که به دنبال حرف می آید، استفاده می شود. کاراکتر حروفی در اول نام UNS معرف خانوادهی آلیاژ است. برای مثال حرف G معرف فولادهای کربنی و کم آلیاژ است. ارقام بعدی از ۰۰۰۰۱ تا ۹۹۹۹۹ به یکی از آلیاژهای آن خانواده نسبت داده می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص UNS No. می توانید نوشته زیر از عصر مواد را ببینید:
UNS No. چیست؟ نامگذاری مواد طبق سیستم UNS چگونه انجام می شود؟
- ستون چهارم، Minimum Specified Tensile:
در این ستون، حداقل استحکام نهایی آلیاژ بر حسب ksi و MPa ذکر شده است. هر ksi برابر با ۶٫۸۹۴۷۶ مگاپاسکال (MPa) است. این مقدار برای هر آلیاژ، مقداری است که بر اساس آن تست کشش نمونه PQR مورد پذیرش یا رد قرار می گیرد.
یک نکته مهم: دقت کنید که اگر در این ستون، مقداری برای یک آلیاژ ذکر نشده باشد، آن آلیاژ نباید به عنوان متریال نمونه تست PQR جوش شیاری (Groove) استفاده شود.
- ستون های پنجم تا هفتم، P-No. و Group No:
در سه ستون پنجم تا هفتم از سمت چپ، شماره گروه متریالی آن آلیاژ بر حسب P-No و Group No برای فرایندهای جوشکاری و لحیم کاری ذکر شده است.
- ستون هشتم، ISO 15608 Group:
در این ستون، گروه بندی مواد طبق ISO 15608 ذکر شده است.
- ستون نهم، Nominal Composition:
در این ستون، عناصر آلیاژی اصلی فلز مشخص شده است. برای برخی مواد پر آلیاژ، مقادیر آن ها نیز ذکر شده است. حرف C در این ستون، اختصار کربن (Carbon) است. کربن عنصر اصلی آلیاژی در فولادهای کربنی است. در جایی که فقط حرف C یا حرف C به همراه Si (اختصار سیلیسیم)، Mn (اختصار منگنز) یا هر دو آمده است، فولاد معمولاً از نوع ساده کربنی و غیر آلیاژی است. در این ستون، Cr اشاره به عنصر کروم، Ni اشاره به عنصر نیکل، Mo اشاره به عنصر مولیبدن، V اشاره به عنصر وانادیم، Cu اشاره به عنصر مس، N اشاره به عنصر نیتروژن، Fe اشاره به عنصر آهن، Cb اشاره به عنصر کلمبیم، Ti اشاره به عنصر تیتانیوم، Al اشاره به عنصر آلومینیوم و W اشاره به عنصر تنگستن دارد.
- ستون آخر، Product Form:
در این ستون، شکل محصول ذکر شده است. شماره گذاری استانداردهای ASTM معمولاً علاوه بر متریال، بر اساس شکل محصول و فرایند تولید آن متریال انجام می گیرد. یعنی مثلاً شماره ASTM لوله، تیوب، ورق، پیچ و مهره از جنس فولاد زنگ نزن ۳۱۶ متفاوت از هم و به ترتیب عبارت است از: A 193 ،A 240 ،A 269 ،A 312 و A 194. بنابراین وقتی در ستون اول (Spec. No)، شماره ASTM ذکر می شود، شکل محصول در ستون آخر متناسب با آن است.
پرسش ۶۶- عدد P فولادها در جدول QW/QB-422 از شماره ۱ تا ۱۵ است. هر یک از این شماره های P-No مربوط به کدام گروه از فولادها است؟ برای مثال عدد P شماره ۱، ۳ و یا ۸ به کدام گروه از فولادها اختصاص یافته است؟
شماره های مربوط به عدد P آلیاژهای مختلف فولادی مطابق با جدول زیر اختصاص یافته است:
دریافت فایل PDF شکل فوق:
گروه آلیاژی مربوط به عدد P فولادها
خواهشمند است نظرات، پیشنهادات و سوالات خود را در پایین همین صفحه در قسمت ثبت دیدگاه مطرح بفرمایید. ادامه این مطلب را هم از عصر مواد دنبال کنید.
قسمت های قبلی و مرتبط:
تعریف، محتوا و مراجع تهیه WPS
تعریف PQR، آزمون های PQR، تایید صلاحیت جوشکار، نمونه فرم ها
چگونه یک WPS بنویسم و چه اطلاعاتی را باید پر کنم؟، WPS های از پیش تایید شده
فرایندهای جوشکاری، معرفی مختصر فرایندهای الکترود دستی، آرگون یا تیگ و میگ/مگ
معرفی مختصر فرایندهای جوشکاری توپودری، زیرپودری، پلاسما، زائده ای یا گل میخ و انواع جوشکاری مقاومتی
معرفی متخصر فرایندهای جوشکاری لیزر، پرتو الکترونی، الکترواسلگ، ترمیت و انواع جوشکاری اصطکاکی
عوامل موثر بر انتخاب روش جوشکاری، تعریف فرایندهای دستی، ماشینی، اتوماتیک و نیمه اتوماتیک
طرح اتصال و انواع آن، علائم جوشکاری و انواع جوش ها
جوش شیاری و انواع آن
عوامل موثر بر انتخاب نوع جوش شیاری
طراحی ابعاد درز، جوش نبشی یا گوشه، قسمت های مهم یک اتصال جوشی
ذکر اندازه و ابعاد قسمت های مهم یک اتصال جوشی در WPS
رسم شکل و جزئیات جوش در WPS، پاس و لایه جوش، پشت بند جوش
فلزات پایه، .P-No و .Group No و گروه بندی فلزات طبق استاندارد ایزو
ضخامت و قطر فلزات پایه، عدد اسکجول لوله، DN یا NPS لوله
 |
 |
 |
 |
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.